Toprağı Dinlendirme, Yeni Ekim Dönemine Hazırlık ve Kışa Dirençli Bitkiler
Yazın bereketli döneminin ardından, sonbahar ve kış ayları bahçelerde dinlenme kadar yenilenme sürecini de başlatır. Bu mevsimlerde doğru bakım yapılırsa, toprak güçlenir, ağaçlar sağlıklı kalır ve bazı sebzelerle üretim yıl boyu sürdürülebilir.
Yazın Ardından Bahçe Temizliği
Yaz başında ekilen sebzeler mevsim sonunda kurur, dökülür veya verimden düşer. Sonbahara girerken bahçedeki tüm kurumuş bitki artıkları, hasat sonrası kalan kök ve dallar topraktan uzaklaştırılmalıdır.
Bu artıklar, zararlı böcek ve mantar hastalıklarının kışı geçirmesi için uygun alanlar oluşturur. Ancak sağlıklı görünen bitki atıkları kompost yapımında değerlendirilebilir.
Toprağı Sonbahara Hazırlamak
Sonbahar toprağın nefes alma zamanıdır. Yaz boyunca yorulan toprak, kazılıp havalandırılmalı; ardından organik gübre, kompost veya yanmış hayvan gübresi eklenmelidir.
Bu dönemde toprağa kireç veya kaya tozu eklemek, pH dengesini düzenleyerek kış boyunca mikroorganizma faaliyetlerini destekler.
Eğer bahçenizde drenaj sorunu varsa, sonbaharda küçük kanallar açarak yağışlı dönemde toprağın su altında kalmasını önleyebilirsiniz.
Sonbahar ve Kış Döneminde Yetiştirilebilecek Sebzeler
Sera olmadan açık alanda da bazı sebzeler, doğru yöntemlerle kışa dayanabilir.
Kök yapısı güçlü, soğuğa toleranslı türler bu dönemde öne çıkar:
Ispanak, pazı, marul (kışlık türler), roka, tere, maydanoz, dereotu, karnabahar, brokoli, lahana, havuç ve turp, sarımsak ve soğan.
Bu sebzeler genellikle eylül–ekim aylarında ekilir ve toprağın donmadığı bölgelerde kış boyunca gelişmeye devam eder.
Soğuktan Koruma Yöntemleri
Sera olmadan da bitkileri dondan korumak mümkündür.
Malçlama (toprak örtüsü) yöntemiyle toprağın nemini koruyabilir, don riskini azaltabilirsiniz.
Saman, yaprak veya talaş tabakası kökleri sıcak tutar.
Bitkilerin üzerine delikli plastik tüneller (mini sera) veya eski cam çerçeveler yerleştirmek, özellikle genç fideleri korur.
Geceleri oluşan don riskine karşı bitkilerin üzerini bez, çuval veya örtüyle kapatmak da işe yarar.
Sulama ve Yağış Dengesi
Sonbaharda sulama sıklığı azalır; çünkü toprak daha uzun süre nemli kalır.
Ancak yağışın yetersiz olduğu dönemlerde toprağın kurumasına izin vermemek gerekir.
Kışın don riskinin olduğu günlerde sulama yapılmamalıdır; donan su kökleri öldürebilir.
Yağışlı havalardan sonra toprakta su birikimi varsa drenaj kanalları açılmalıdır.
Yabani Otlarla Mücadele
Yağışlar arttıkça yabani otlar da hızla çoğalır. Bu dönemde toprağın yüzeyinde görülen otlar, kökleriyle birlikte sökülmelidir.
Kimyasal ilaçlar yerine elle ayıklama, malç kullanımı veya sirke bazlı doğal karışımlar tercih edilmelidir.
Bu, hem toprağın biyolojik dengesini korur hem de faydalı canlılara zarar vermez.
Ağaç Budaması ve Kışa Hazırlık
Sonbahar ve kış ayları, birçok meyve ağacı için budama zamanıdır.
Ancak budama için ağacın yapraklarını dökmesi beklenmelidir.
Elma, armut, erik gibi yaprak döken ağaçlar kış dinlenmesindeyken budanabilir.
Narenciye ve zeytin gibi dona hassas türlerde budama ilkbahara ertelenmelidir.
Budama, ağacın hava almasını sağlar, dallardaki hastalıklı bölümleri temizler ve gelecek yılki verimi artırır.
Toprak Dinlendirme ve Yeşil Gübreleme
Sonbahar–kış döneminde boş kalan alanlarda “yeşil gübre” olarak bilinen bitkiler (örneğin fiğ, üçgül, yulaf, bakla) ekilebilir.
Bu bitkiler kış boyunca toprağı kaplar, erozyonu önler ve bahar geldiğinde toprağa karıştırılarak doğal gübre işlevi görür.
Sonbahar ve kış, bahçeyi dinlendirme mevsimi gibi görünse de aslında yeni bir döngünün başlangıcıdır.
Doğru temizlik, budama ve ekim planlamasıyla bahçeniz hem kışın canlı kalır hem de ilkbahara güçlü bir başlangıç yapar.
