Bir zamanlar her bahar mevsiminin müjdesi çiçek kokusuyla dolardı. Şimdi ise bahar geldiğinde bile doğa kararsız: Bir gün güneş altında terliyor, ertesi gün dolu yağışına yakalanıyoruz.

İklim değişikliği artık yalnızca kutuplardaki buzulların erimesiyle sınırlı bir mesele değil; evimizin hemen arkasındaki küçük bahçelerde bile kendini hissettiriyor.

Bahçeler Mevsimsizleşiyor

Son birkaç yıldır birçok bahçıvanın ortak şikâyeti aynı: “Ne zaman ekim yapacağımı bilemiyorum.”
Artık klasik mevsim takvimi geçerliliğini yitiriyor. İlkbahar bir anda yaz sıcaklıklarına, yaz ayları ise ani yağışlara teslim oluyor. Bu durum, bitkilerin gelişim döngüsünü doğrudan etkiliyor. Örneğin, Akdeniz bölgesinde zeytin ağaçları artık daha erken çiçek açıyor; bu da erken donlarla çiçeklerin yanmasına neden oluyor. Karadeniz’de ise yoğun nem ve artan sıcaklık, mantar hastalıklarını çoğaltıyor.

Toprak Değişiyor, Su Yetmiyor

İklim değişikliği yalnızca sıcaklıklarla sınırlı değil; yağış rejimlerini de kökten değiştiriyor. Kurak geçen aylar, toprağın su tutma kapasitesini düşürüyor. Eskiden verimli olan topraklar, şimdi çatlayıp suyu tutamıyor.
Bahçecilikte en önemli unsur olan su yönetimi artık bir zorunluluk hâline geldi. Yağmur suyunu depolamak, damla sulama sistemleri kurmak ve toprağın organik madde oranını artırmak, her bahçenin yeni öncelikleri arasında.

Yeni Türler, Yeni Alışkanlıklar

İklim koşullarındaki kaymalar, bitki türlerini de değişime zorluyor. Artık bazı geleneksel türler yaşadığı bölgeye adapte olamıyor.
Örneğin, İç Anadolu’da lavanta yetiştiriciliği artarken, serin iklim seven bazı sebzeler yerini daha dayanıklı türlere bırakıyor. Kent bahçelerinde de “iklime uygun bahçe” anlayışı yükselişte. Bahçıvanlar, suya dayanıklı ve sıcaklığa toleranslı bitkilere yöneliyor: biberiye, adaçayı, kekik gibi Akdeniz bitkileri artık İstanbul’un arka bahçelerinde bile sıkça görülüyor.

Arılar, Kuşlar ve Ekosistem Dengesi

Bahçeler yalnızca bitkilerden ibaret değildir; onlar küçük ekosistemlerdir. Artan sıcaklıklar ve azalan çiçek çeşitliliği, polinatör canlıları —özellikle arıları— olumsuz etkiliyor. Arı popülasyonlarındaki azalma, hem yerel meyve üretimini hem de bahçelerin biyolojik çeşitliliğini tehdit ediyor.
Kuşların göç yolları değişiyor, böcek türleri farklı zamanlarda ortaya çıkıyor. Doğanın bu ince dengesi bozuldukça, bahçelerimizin rengi de soluyor.

Ne Yapabiliriz?

İklim değişikliğini tamamen durdurmak bireysel olarak elimizde olmasa da, etkilerini hafifletmek mümkün.

Yerel ve dayanıklı bitkileri tercih etmek,

Kimyasal gübreler yerine organik kompost kullanmak,

Yağmur suyu toplama sistemleri kurmak,

Ağaçlandırmaya katkıda bulunmak,
küçük ama etkili adımlar olabilir.

Bahçeler, doğayla olan bağımızın en somut yansımasıdır. Onları korumak, aslında yaşadığımız çevreyi korumaktır. Değişen iklim koşullarına rağmen, yeşili yaşatmanın yolu doğayla savaşmak değil, onunla uyum içinde yaşamayı öğrenmektir.