Dünya Çevre Günü Neden Önemli?

1972 yılında Stockholm’de düzenlenen Birleşmiş Milletler Çevre Konferansı’nın ardından her yıl 5 Haziran, Dünya Çevre Günü olarak kutlanmaya başlandı. Bu tarih, yalnızca çevre sorunlarını hatırlamak için değil, aynı zamanda çözüm yollarını tartışmak ve uygulamaya koymak için bir dönüm noktası olmayı hedefliyor.

Dünya Çevre Günü, artan çevre kirliliği, ormansızlaşma, türlerin yok oluşu, iklim değişikliği ve doğal kaynakların tükenişi gibi küresel tehditlere karşı farkındalık oluşturmayı amaçlıyor.

Dünya Hızla Kirleniyor: Peki Neden?

Sanayileşme ve Fosil Yakıtlar

Kömür, petrol ve doğalgaz gibi fosil yakıtların yoğun kullanımı; hem hava kirliliğine hem de iklim değişikliğine yol açıyor. Sanayi devrimiyle başlayan süreçte, özellikle gelişmiş ülkelerin yoğun karbon salımı, gezegenin ekolojik dengesini bozdu.

Atık Sorunu ve Geri Dönüşüm

Katı atıkların, özellikle plastiklerin doğaya kontrolsüz şekilde bırakılması, karasal ve denizel ekosistemleri tehdit ediyor. Geri dönüşüm oranları hâlâ yetersiz.

Nükleer Silahlanma ve Savaşlar

Nükleer denemeler, savaşların yıktığı ekosistemler ve kimyasal silahların kullanımı; insan eliyle gerçekleşen en büyük çevre tahribatlarından bazıları.

Tarımda Kimyasal Kullanımı

Zirai ilaçlar ve kimyasal gübreler, toprağın verimliliğini azaltıyor ve yeraltı sularını kirletiyor. Tarımsal ilaç kalıntıları besin zincirine giriyor.

Küresel Isınma ve İklim Krizi: Sessiz Felaket

Dünya genelinde ortalama sıcaklık her geçen yıl artıyor. Bu durum;

  • Buzulların erimesine,

  • Deniz seviyesinin yükselmesine,

  • Kuraklık, sel, kasırga gibi aşırı hava olaylarının artmasına neden oluyor.

İklim değişikliği artık gelecekte olacak bir kriz değil, bugünün en acil çevresel felaketi hâline geldi.

Denizler Alarm Veriyor: Müsilaj ve Kıyı Kirliliği

2021 yazında Marmara Denizi'ni etkisi altına alan müsilaj (deniz salyası), Türkiye'de çevre kirliliğinin ne kadar ileri boyutlara ulaştığının çarpıcı bir örneğiydi.
Müsilajın nedenleri arasında:

  • Arıtılmamış evsel ve endüstriyel atıklar,

  • Denize boşaltılan tarım ilaçları,

  • İklim değişikliğine bağlı deniz suyu sıcaklıklarının artışı yer alıyor.

Çevreye Karşı Direnç Nasıl Geliştirilir?

  1. Eğitim ve Farkındalık:
    Çevre bilincinin ilkokuldan itibaren müfredata entegre edilmesi gerekiyor. Toplum genelinde çevre okuryazarlığı artırılmalı.

  2. Yeşil Enerjiye Geçiş:
    Fosil yakıt kullanımının azaltılması, güneş, rüzgar ve biyokütle gibi yenilenebilir enerji kaynaklarına yatırım şart.

  3. Sürdürülebilir Şehirler:
    Doğayla dost ulaşım sistemleri, bisiklet yolları, yeşil binalar ve kentsel tarım projeleri desteklenmeli.

  4. Geri Dönüşüm ve Atık Yönetimi:
    Atıkların kaynağında ayrıştırılması ve ileri dönüşüm teknolojilerine yatırım yapılması, büyük kazanım sağlar.

Türkiye’de Çevre Politikaları: Hangi Aşamadayız?

Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı

Bakanlık;

  • Sıfır Atık Projesi,

  • Denizlerin temizlenmesi,

  • İklim Eylem Planı,

  • Emisyon azaltımı politikaları gibi önemli adımlar atıyor.

Ancak, denetim yetersizlikleri, büyük projelerdeki çevresel etki değerlendirme (ÇED) süreçlerinin hızla geçilmesi gibi uygulamalarda hâlâ ciddi eksiklikler var.

Yerel Yönetimlerin Rolü

Belediyeler, özellikle büyükşehirlerde:

  • Geri dönüşüm konteynerleri yaygınlaştırıyor,

  • Atık su arıtma tesisleri kuruyor,

  • Bisiklet yolları ve yeşil alanları artırma yönünde çalışmalar yapıyor.
    Ancak kırsal bölgelerde bu faaliyetler hâlâ sınırlı.

  • Ayak İzini Azaltmak İçin Neler Yapılabilir?

  • Toplu taşıma tercih edilmeli

  • Enerji verimli cihazlar kullanılmalı

  • Gıda israfı önlenmeli

  • Yerel ve mevsimlik ürünler tüketilmeli

  • Tek kullanımlık ürünlerden kaçınılmalı

Uluslararası Düzeyde Çevre Mücadelesi

Paris İklim Anlaşması

Türkiye 2021 yılında anlaşmayı onayladı. 2053 yılına kadar net sıfır emisyon hedefi benimsendi. Ancak uygulamaya yönelik adımların hızlanması gerekiyor.

Avrupa Yeşil Mutabakatı

Türkiye'nin ihracat yaptığı ülkelerin çevresel standartları yükseliyor. Bu nedenle yeşil dönüşüm, ekonomik rekabet açısından da kritik.

Gelecek Bizimle Değişecek

Dünya her geçen gün daha fazla kirleniyor, doğa tahrip oluyor. Ancak bu gidişatı değiştirmek mümkün. Çevre sorunları yalnızca doğayı değil, insan sağlığını, ekonomiyi ve tüm canlı yaşamını etkiliyor.
Dünya Çevre Günü bir kutlama değil, doğayla barışmanın ve sürdürülebilir yaşamın temellerini atmanın günüdür.

Muhabir: Tarık Sürmelioğlu