Çölyak Ne Demek? Sözcük Anlamı Nedir?

Çölyak kelimesi, Yunanca "koiliakos" (karınla ilgili) sözcüğünden türetilmiştir. Sindirim sistemiyle doğrudan ilişkili bir hastalık olduğundan, bu isim verilmiştir. Çölyak hastalığı, bağışıklık sistemiyle ilgili ciddi bir rahatsızlıktır ve glüten adlı proteine karşı anormal bir tepkiyle ortaya çıkar.

Çölyak Hastalığı Nedir?

Çölyak hastalığı, buğday, arpa ve çavdarda bulunan glüten adlı proteine karşı bağışıklık sisteminin verdiği tepki sonucu ince bağırsağın iç yüzeyindeki villus yapıların zarar görmesiyle ortaya çıkan otoimmün bir hastalıktır. Villuslar, besin emilimini sağlayan küçük çıkıntılardır. Bu yapıların hasar görmesi, vitamin ve minerallerin emilimini engelleyerek çeşitli sağlık sorunlarına yol açar.

Dünya Çölyak Günü Nedir?

9 Mayıs, her yıl Dünya Çölyak Günü olarak anılır. Bu özel gün, çölyak hastalığına dikkat çekmek, farkındalık oluşturmak ve glütensiz yaşamın önemine vurgu yapmak için dünya çapında çeşitli etkinliklerle kutlanır.

Fad079B2 Ed7C 4002 99Be 186Ae4Aa4C4E

Çölyak Hastası Olduğumuzu Nasıl Anlarız?

Çölyak hastalığı bazen sessiz seyredebilir. Ancak birçok birey aşağıdaki belirtilerden bir veya birkaçını yaşayabilir:

Çölyak Hastalığının Belirtileri

  • Sürekli karın ağrısı

  • İshal ya da kabızlık

  • Şişkinlik ve gaz

  • Kilo kaybı

  • Demir eksikliği anemisi

  • Halsizlik ve yorgunluk

  • Ciltte döküntüler (dermatitis herpetiformis)

  • Kemik erimesi (osteoporoz)

  • Ağız içinde yaralar

  • Çocuklarda büyüme geriliği

Çölyak Hastalığının Gelişim Süreci

Çölyak hastalığı genetik bir yatkınlıkla ortaya çıkar. Glüten içeren gıdaların tüketilmesi bağışıklık sisteminin harekete geçmesine neden olur. Bu durum bağırsağın zamanla hasar görmesine yol açar. Teşhis edilmediği sürece hastalık ilerleyebilir ve bağırsak dışı sistemlerde de komplikasyonlara neden olabilir.

Çölyak Hastalığı Nasıl Teşhis Edilir?

Teşhis için genellikle şu testler uygulanır:

Kan testleri: Anti-endomisyum, anti-transglutaminaz antikor testleri

Biyopsi: İnce bağırsaktan alınan örneklerle tanı kesinleştirilir

Genetik test: HLA-DQ2 veya HLA-DQ8 genlerinin varlığı incelenebilir

Çölyak Hastalığının Tedavisi

Çölyak hastalığının kesin bir ilacı yoktur. Ancak doğru bir diyetle tamamen kontrol altına alınabilir. Tedavinin temel taşı ömür boyu glütensiz diyet uygulamaktır.

Glütensiz Diyet Nedir?

Tüketilmesi gerekenler: Pirinç, mısır, patates, baklagiller, sebzeler, meyveler, et, süt, yumurta (glütensiz etiketli olanlar)

Kaçınılması gerekenler: Buğday, arpa, çavdar, bulgur, makarna, unlu mamuller

Çölyak Hastaları Ne Yapmalı, Ne Yapmamalı?

Yapılması Gerekenler

  • Paketli ürünlerde “glütensiz” ibaresini arayın.

  • Glütensiz mutfak düzeni kurun.

  • Çapraz bulaşmaya dikkat edin.

  • Düzenli olarak doktor ve diyetisyen kontrolünde olun.

  • Gıda etiketlerini mutlaka okuyun.

Yapılmaması Gerekenler

  • “Azıcık glütenden bir şey olmaz” demek!

  • Dışarıda yemek yerken içeriğini sorgulamamak.

  • Glutenli ürünlerin pişirildiği ekipmanları kullanmak.

  • Glütensiz diyet dışında alternatif aramak (ilaç, bitkisel çözüm gibi)

Türkiye ve Dünyada Çölyak Gerçeği

Türkiye’de Çölyak

Türkiye’de çölyak hastalığının görülme sıklığı yaklaşık her 100 kişiden 1’inde olduğu tahmin edilmektedir. Ancak birçok vaka teşhis edilmeden yaşamaktadır. Gıda etiketleme yönetmeliği ve glütensiz ürün desteği gibi uygulamalar halen geliştirilmeye muhtaçtır.

Dünyada Çölyak

ABD ve Avrupa ülkelerinde çölyak farkındalığı ve ürün çeşitliliği daha fazladır. Restoranlarda glütensiz menüler yaygındır. Bazı ülkelerde çölyak hastalarına maddi destek sağlanmaktadır.

Muhabir: Haber Merkezi