7’den 77’ye programıyla Türk halkının gönlünde taht kuran usta sanatçı Barış Manço’nun “daha çatal, kaşık, bıçak icat edilmemişken” diye söylediği “Halil İbrahim Sofrası” isimli şarkısında kazanlardan, tencerelerden ve tencere kapaklarından bahsetmesi o yıllarda kalaycılık mesleğinin de varlığına işaret ediyordu.
Geçmişi 400-500 yıl öncesine dayanan kalaycılık mesleğinin Balıkesir’deki en eski ustalarından Hasan Öğrence mesleğini öğretecek çırak bulamamaktan şikayet ediyor. Kalaycı ustası Hasan Öğrence mesleğe nasıl başladığını, mesleğin geçmişteki popülaritesini ve mesleğin geleceğini POLİTİKA’ya anlattı.
Kalaycılık mesleğine daha küçük yaşlarda başlayarak 55 yıldır devam ettiren Hasan Öğrence, kalaylama işleminin sırlarını genç kuşaklara aktarmak istediğini ancak çırak bulunamadığı için mesleğin geleceğinin tehlikeye girdiğinden dert yandı. Mesleği babasından öğrendiğini de hatırlatan Hasan Öğrence yeni nesil tencere ve kazanlar çıktığından bu yana kalaylama işine ilginin azaldığını dile getirdi. Sağlığını düşünenlerin hala kullandıkları kap ve kacaklara kalay yaptırdığını da belirten Hasan Amca, mesleği yapan az olunca da kazancın ona göre yüksek olduğuna değindi.
Bu Mesleğe Nasıl Başladınız?
55 yıl önce babasının yanında kalaycılık mesleğine başladığını söyleyen Hasan Öğrence, “Bu meslek benim baba mesleği. İlkokulu bitirdik, ortaokul 2’den ben terk, okulu bıraktım. Bıraktıktan sonra bu işi yapmaya karar verdim. Babamın yanında başladım. O zamandan bu zamana devam ediyor. Aşağı yukarı 55 sene oldu” dedi.
Mesleğe ilgi geçmişte ve şimdi nasıl? Bu meslekte geçim sağlamak nasıl?
Geçmişte mesleğe olan ilginin günümüzde azalmasına rağmen işlerin iyi olduğunu dile getiren Hasan Öğrence, “Yine ilgi görüyor ama eskisi kadar fazla işler yok. Ama yine de Allah bereket versin oluyor. Allaha şükür oluyor kazancımız. Esnaf olup da müşterinin olduğu gün oluyor. Olmadığı gün oluyor. Ben emekliyim zaten. Allah bin bereket versin. Hiç boş kalmıyoruz. Balıkesir'de de pek fazla kalaycı yok. Bir ben varım aşağı yukarı. E koskoca memleket tabi iş oluyor.
Çırak yetişiyor mu?
Hayatını kalaycılık mesleğine adayan Hasan Öğrence en büyük üzüntüsünün mesleği devam ettirecek çırakların bulunmaması olduğunu ifade etti. Günümüzde her meslekte çırak bulma sıkıntısının yaşandığını kaydeden Öğrence, “Şimdi bu okullar 4+4+4 oldu. Çırak bulmakta zorlanıyoruz. Çıraklık bitti. Çırak küçüklükten yetişir benim gibi. 7-8 yaşında başlar. Liseyi bitirdikten sonra gençler çıraklık yapmıyorlar, yapmazlar.
Kalaylama işlemini anlatır mısınız?
Kalayın sağlık olduğundan bahseden Usta Hasan Öğrence, kalaylama işleminin de nasıl yapıldığını anlattı. Öğrence, “Bakır değerli olduğu için millet de kıymetini biliyor. Sağlıklı da yani onun için geliyorlar. Önce bir kostik denen bir ilacımız var. Temizleyici madde. Onu temizliyoruz. Ondan sonra tuzur ile yağlıyoruz. Kumla ovuyoruz. Bu tabi kaç çeşit elden geçiyor. Kumla ovduktan sonra kapları düzeltme aşamasına geliyor. Ondan sonra ocağa geçiyoruz. Ocakta kalaya geçiyor. Ocakta tüple çalışıyor. Onun belli bir tavı var. Kalayı tavı geldikten sonra üstüne sürüp eriyor zaten kalay sonra pamukla her tarafına bulaştırıyor.”
