Hilmi DUYAR / POLİTİKA Tarım ürünlerini, zararlı böcekler, mantar, bakteri, ot ve kemirgenlere karşı korumak için kullanılan kimyasalların (Pestisit) zeytin bahçelerine, eko sisteme ve insan sağlığına zarar verdiği uzmanlar tarafından yapılan laboratuvar incelemeleri sonucu açıklandı. Pestisitlerin zeytinliklerde kullanılmaması gerektiğini destekleyen bilimsel bulgular, Zeytin Endüstrisi Teknikeri Zeytinyağı Tadım Uzmanı Celil Kurtoğlu, Gıda Teknikeri Laboratuvar Sorumlusu Deniz Erdem, Yüksek Ziraat Mühendisi Cemal Kurtoğlu’nun araştırması sonucu belirlendi.
Pestisitlerin zeytin bahçelerinde kullanımına ilişkin yapılan bilimsel, laboratuvar ve saha çalışmaları, pestisit uygulamalarının ekosistemi bozduğunu. Zeytin ve zeytinyağında ciddi sağlık riskleri oluşturduğunu gösterdi. Gıda Teknikeri Deniz Erdem ve Zeytin Endüstrisi Teknikeri Celil Kurtoğlu’nun ortak yürüttüğü analiz sonuçları ve Biyoteknoloji Bölümü Yüksek Ziraat Mühendisi Cemal Kurtoğlu’nun toksikolojik saptamaları ile desteklendi. Sahadaki gözlemlerde pestisit kullanımının predatör böcek popülasyonlarını azalttığı, toprak omurgasızlarını yok ettiği, polinatör arıların zarar gördüğü, doğal biyolojik dengeyi kırdığı, faydalı mikroorganizmaları azalttığı görüldü. Bu kırılma, zararlı popülasyonların sürekli artmasına neden olurken üreticiyi daha fazla ilaç kullanmak zorunda bıraktı ve bir kısır döngü yarattı. Araştırmaları gerçekleştiren 3 uzman geçen Kasım ayında, Edremit Körfezinde yapılan toplantıda Arıcılık faaliyetlerinde bulunanlar ve Zeytin bahçeleri üreticileri bir araya gelerek pestisit ilaçlarının zararlarını üreticilere anlattı. Zeytinliklerde yapılacak ilaçlamaların başta arılar olmak üzere ekosistemde bulunan tüm canlıları etkileyeceğini bildirdi.
Biyoteknoloji bölümü Yüksek Ziraat Mühendisi Cemal Kurtoğlunun, herbisitler ve insektisitlerin toprak davranışı üzerine yaptığı çalışmada, pestisitlerin; Doğal toprak bakterileri tarafından parçalanamadığını, mikrobiyal bozunmaya direnç gösterdiğini, zamanla toprakta kalıcı organik kirletici olduğunu, her uygulamada birikici toksik maddeye dönüştüğünü, çevresel faktörlerle %10 oranında azaldığını kanıtladı. Cemal Kurtoğlu, “pestisitler toprakta yok olmaz, toprağın bir parçası haline gelir ve her yıl tehlike düzeyi artar” dedi.
Zeytin Endüstrisi Teknikeri Zeytinyağı Tadım Uzmanı Celil Kurtoğlu ve Gıda Teknikeri Laboratuvar Sorumlusu Deniz Erdem’in gerçekleştirdiği kalıntı çalışmaları, Türkiye’de zeytin yetiştirilen bölgelerden gelen örneklerin kalıntı analizleri ve laboratuvar incelemelerinde, pestisitlerin gıda güvenliği açısından en kritik yönünü ortaya koydu. Zeytin numunelerinde hem ruhsatlı hem yasaklı pestisit kalıntılarına rastlandı. Pestisit çıkan örneklerin tekrardan yıkama, sıcak su ve ozonlu su uygulamalarına rağmen pek çok pestisit tamamen uzaklaştırılamadı. Chlorpyrifos, cypermethrin, beta-cyfluthrin gibi pestisitler, sofralık zeytin ve yağ üretim aşamasında, zeytin ve zeytinyağında daha yüksek konsantrasyona geçti. Lipofilik yapıya sahip pestisitlerin zeytinin etli dokusunda biriktiği, bu nedenle basit yıkama yöntemleriyle çıkmadığı belirlendi. Bu bulguların, pestisit kullanımının yalnızca tarla üzerinde değil, tüketici sağlığı üzerinde doğrudan ve somut risk oluşturduğunu ortaya çıkardı.
Türkiye’de hem yasaklı pestisit var hem de AB standartlarına uymayan pestisit var
Celil Kurtoğlu, Türkiye’nin pek çok noktasından alınan zeytin örneklerinde Avrupa Birliği’nde tamamen yasaklanmış pestisitlerin kalıntılarına rastlandığını belirterek, “Chlorpyrifos, Dimethoate, Paraquat, Alachlor – Atrazine, Diazinon, Neonikotinoidler, DDT türevleri agradite gibi pestisitler laboratuvara gönderilen ürünlerde çıktı. Bu maddeler AB ülkeleri tarafından Nörotoksisite, kanserojenite, çevresel kalıcılık, arı popülasyonlarının yok edilmesi gibi sebeplerle yasaklanmıştır. Zeytin ve zeytinyağında yasaklı pestisit kalıntılarının bulunması ihracat reddi, marka itibar kaybı, iç piyasada sağlık riski gibi sonuçlara yol açmaktadır” diye konuştu.
Pestisit değil gözlem, emek ve denge yaşatır
Pestisitlerin İnsan Sağlığına etkilerinin saha gözlemleri ile ortaya koyan çalışmalar yapıldığına dikkat çeken Kurtoğlu, “Pestisitlerin, akut zehirlenmelere, solunum hastalıklarına, bağışıklık sistemi baskılanmasına, nörolojik hastalıklara, kısırlığa, çocuklarda gelişim bozukluklarına, kanser riskine yol açtığı görüldü. Yapılan çözümleme sonuçlarında riskin kalıntı yoluyla tüketiciye doğrudan ulaşabildiği görüldü. Pestisit kullanımı devam ettiği süre saha verilerinde, zeytinde hiç pestisit kullanılmasa bile rüzgârla sürüklenme, yüzeysel akış ve yağmur suları, yeraltı suyu hareketi, ortak ilaçlama makineleri, komşu bahçelerde yoğun kullanım, pestisit kullanmayan üreticileri kalıntı riskiyle karşı karşıya bırakmaktadır. Gerçek çözüm, yöntem olarak zeytin bahçelerinde ve tarım arazilerinde gözleme dayalı entegrasyon zararlı yönetim uygulaması yapılmalıdır. Sadece zeytin bahçelerinde pestisit kullanılmasa da diğer arazilerde kullanıma devam edilirse çevresel etkenlerle taşınım devam edecektir. Ekosistemi bozmamak temiz bir dünyada yaşamak için pestisitleri tamamen hayatımızdan çıkarmamız gerekecektir. Bunun için gerçek çözüm olarak entegre zararlı yönetimi ve gözleme dayalı uygulamalara yönelim sağlanmalıdır. Zeytin bahçeleri ve diğer tarım arazilerinde gözlem temelli zararlı takibi, feromon tuzakları, biyolojik mücadele, kültürel uygulamalar, mekanik yabancı ot kontrolü, kimyasalı yalnızca son çare olarak kullanma prensiplerine dayanan entegre sistemi hayata geçirmektir. Zeytin sineği popülasyonu gelişme dönemlerinde ağaçlara asılan feromon tuzaklarla gözlem yapılabilir. Bu yöntemler, ekonomik, sağlık açısından en uygun sürdürülebilir yaklaşım olmalıdır.
