Sosyal Yardım Afişleri Ne Anlatıyor?

Türkiye ekonomisinin içinde bulunduğu durumu anlatmak için bazen istatistiklere, araştırma verilerine başvurmaya hiç gerek kalmıyor. Örneğin Balıkesir Büyükşehir Belediyesi'nin sosyal yardımlarla ilgili bilboard'ına bakmak yetiyor.

Büyükşehir Belediyesi'nin hazırladığı bilboard'larda duyurulan yedi ayrı sosyal yardım uygulaması şöyle:

“Engellilerimize Destek”, “Yakın Kart”, “Evlilik Desteği”, “Askerlik Desteği”, “Gazilerimize Destek”, “Yakacak Yardımı”, “Askıda Fatura Uygulaması”…

Sokaklardaki bir başka gösterge ise ekmek fırınlarının vitrinlerindeki, pencerelerindeki “dünden kalma ekmek” fiyatlarının yazılı olduğu duyurular.

Sadaka Ekonomisi mi, Muhtaç Ekonomisi mi?

Merkezi hükümetin yakacaktan gıdaya kadar uyguladığı sosyal yardımlar büyük boyutlarda.

Ülke genelinde 14,8 milyon kişinin sosyal yardım aldığı tahmin ediliyor. Bu miktara tek seferlik destekler dahil değil.

Bu manzaraya rağmen kamuoyunda hâlâ “Millette para var!” sözü dillerden düşmüyor.

Ekonomist Mahfi Eğilmez, kafelerin ve restoranların dolu olmasının ekonomik durumun iyi olduğunun göstergesi olamayacağını vurguluyor. Eğilmez, 90 milyon nüfusa yaklaşan Türkiye’de toplum kesimlerinin milli gelirden aldıkları pay arasında büyük uçurumlar bulunduğuna dikkat çekiyor. Vatandaşların tasarruf yapamaz hâle geldiğini ve temel ihtiyaç mallarına sürekli zam geldiği için bu tür tüketici davranışları geliştirdiğini savunuyor.

Ülkede çok geniş bir kesimin sosyal yardımlarla yaşamaya mahkûm edildiği bu ekonomik yapı, “sadaka ekonomisi” diye eleştiriliyor. Belki de bu duruma “muhtaç ekonomisi” demek daha doğru olacak. Çünkü insanları muhtaçlıktan kurtarıp kendi ayakları üzerinde durmalarını sağlayacak yapısal politikalar uygulanmıyor.

Emeklilerin İstihdamdaki Oranı Artıyor

Ekonomideki bir başka olumsuz göstergelerden biri de “çalışan emekli” sayısındaki hızlı artış.

2020’de 746 bin 766 olan çalışan emekli sayısı, Haziran 2025 itibarıyla 2 milyon 156 bine ulaştı. Kayıt dışı çalışan emekliler bu sayıya dahil değil.

BBC Türkçe’ye konuşan Prof. Dr. Aziz Çelik, kayıt dışı çalışanlar da dahil edildiğinde Türkiye’de işgücüne katılan emekli sayısının 8 milyona yaklaştığını belirtiyor.

Bu artışta EYT düzenlemesi etkili olurken, bir diğer neden ise emekli maaşlarının düşüklüğü ve emeklilerin işverene daha düşük maliyetli olması nedeniyle kayıt dışı çalıştırılmaya daha yatkın olmaları.