Kasım ayında yabancıya konut satışları Covid-19 salgını nedeniyle kapanma önlemlerinin artırıldığı 2021 Mayıs'tan bu yana en düşük seviyeye gerilerken yılın ilk 11 ayındaki toplam satışta da son 6 yılın en düşük satışı gerçekleşti. Uzmanlar, satışlardaki sert düşüşün nedenlerini açıkladı.

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından açıklanan "Konut Satış İstatistikleri, Kasım 2023" verilerine göre yabancıya konut satışları 31 ayın en düşük seviyesinde gerçekleşti. Yabancılara yapılan konut satışları kasım ayında bir önceki yılın aynı ayına göre yüzde 61,5 azalarak 2 bin 342 olurken bu rakam aynı zamanda 2020 Mayıs ayından bu yana kaydedilen en düşük seviye oldu.
Yabancıya konut satışı yılın ilk 11 ayında ise bir önceki yılın aynı dönemine göre yüzde 46,1 azalarak 32 bin 941 oldu. Böylelikle 11 aylık veride yabancıya konut satışında son 6 yılın en düşük satışı gerçekleşti.
Diğer bir yandan 2023 Ocak'ta toplam satışlar içinde yüzde 4,3 olan yabancıya konut satışlarının payı, sene başından bu yana 1,8 puan azalarak kasım ayı itibariyle yüzde 2,5'e gerilemiş durumda. Konut satış verileri Kaynak: TÜİK

LİDER İLDE DE SATIŞLAR ÇAKILDI 

Satışlarda belirgin düşüşler kaydedilirken yabancının gözde illeri olan İstanbul ve Antalya'da rekor düşük seviyeler kaydedildi. Yabancılara yapılan konut satışlarında kasımda ilk sırayı 790 konut satışı ile Antalya alsa da bu sayı  Mayıs 2021'den bu yana Antalya'daki en düşük yabancı alımına işaret ediyor. Yabancılar en son Mayıs 2021'de Antalya'dan 341 konut alarak ekimde kaydedilen 790 adetin altına düşmüştü. Böylelikle yabancıların Antalya'dan aldığı konut sayısı da 31 ayın en düşük seviyesine gerilemiş oldu.

İSTANBUL'DA 43 AYIN EN DÜŞÜK SEVİYESİ 

710 konut satışı ile yabancıya en çok ikinci konut satışının yapıldığı il olan İstanbul'da da satışlar önceki yıllara oranla çakıldı. TÜİK verilerine göre, İstanbul'da yabancıya konut satışları, 2020 Mayıs'tan bu yana en düşük seviyeye geriledi.  TÜİK verilerine göre kasım ayında İstanbul'da yabancıya 710 konut satışı gerçekleştirildi. Bu seviyenin altına en son 2020 Mayıs'ta düşülmüş; o ay yabancılara 423 konut satışı yapılmıştı. Yabancılara yapılan toplam konut satışları Kaynak: TÜİK

TÜRKİYE GÖZDELERİYDİ, ALIMLARI DÜŞTÜ

Yabancıya konut satışları uyruklarına göre incelendiğinde ise 2023'ün tamamında gerçekleştirilen 33 bin 191 adet satışın 10 bin 33'ünün gerçekleştirildiği Rusya Federasyonu vatandaşlarının aldığı konut sayısında da belirgin azalma görülüyor. Kasım ayında Türkiye'den 637 konut satın alan Rusya Federasyonu vatandaşları en çok konut satışının yapıldığı uyruk olsa da Ruslara yapılan satışlar 2022 Mart'tan bu yana aylık bazda en düşük seviyede.  2015'ten 2019'a kadar konut alımında birinci sırada olan ve 2023 yılının ilk 11 ayında toplam 1823 konut alarak üçüncü sırada olan Iraklılar kasım ayında yalnızca 90 ev alarak rekor düşük seviyede alım gerçekleştirdi. 2021 yılında Türkiye'den en çok ev alan İranlıların da konut alımında dikkat çeken azalma yaşandı. Bu sene başından bu yana Türkiye'den 4 bin 67 konut satın alan İranlılar, ekimde bu alımlarını 234 konuta düşürdü. Bu seviye ise 2021 Mayıs'tan bu yana geçen son 31 ayın en düşük seviyesi anlamına geliyor. 2021 Mayıs'ta İranlılar Türkiye'den 231 ev almıştı. 

DEPREM VE MEVDUAT ETKİSİNE DİKKAT ÇEKTİ

SNC Gayrimenkul ve Danışmanlık Şirketi sahibi Burçak Sencer Çokgör, sozcu.com.tr'ye yaptığı değerlendirmede, rakamlardaki düşüşü normal bulduğunu söyledi. Çokgör "Türkiye'de her deprem olduğu dakika yabancılar için korku unsuru oluşturuyor. Yabancılar Türkiye'ye Türk vatandaşlığı almak için değil ülkelerindeki kritik durumlar nedeniyle akın etmişti. Türk vatandaşlığını B planı olarak görüyorlardı. Ancak savaşta ölümden kaçarken Türkiye'deki depremler yabancı ilgisinin kırılmasına neden oluyor" dedi. Diğer bir yandan Çokgör, yabancının konut alımındaki düşüşte mevduat faizlerinin de etkili olduğunu belirtti.  Yabancının bankaya en az 500 bin Amerikan doları veya karşılığı döviz tutarında sabit sermaye yatırımı gerçekleştirerek de Türk Vatandaşlığı Kanunu'ndan faydalandığını hatırlatan Çokgör, mevduat faizlerindeki artışla yabancının konuttan mevduata döndüğünü söyledi. Çokgör "Yabancı 'bankaya 500 bin dolar yatırmak mı yoksa depremde yıkılma ihtimali olan bir eve 400-500 bin dolar harcamak mı' diye düşünüyor" dedi.

'RUSLAR DUBAİ'YE KAYDI'

"Rusların bir kısmı Dubai'ye yöneldi. Buna sebep olan şey de deprem korkusu. Şuanda riskli zamanlarını orda geçiriyorlar" diyen Çökgor, Avrupa'nın Rusya- Ukrayna savaşı nedeniyle uyguladığı ambargolarla Rusların iş yerlerini de Türkiye'ye taşıdıklarını söyledi. Çokgör, Rusların Türkiye'de yaptıkları ticareti Dubai'de de yapabildiğini belirterek "Bir de Dubai'nin vergi avantajları var burada daha fazla vergi ödemek zorunda kalıyorlardı. Bu sebeple Ruslar Dubai'ye kaydı" dedi. Çokgör, Türk vatandaşlığı başvurusu için alınacak gayrimenkul değerinin 250 bin dolardan 400 bin dolara çıkarıldığınıve bu rakamın yeni yılda 600 bin liraya çıkarılmasının beklendiğini söyleyerek "Piyasa artık doymaya başladı" dedi.

'2018 ÖNCESİNE DÖNÜLDÜ'

Yabancıya konut satışındaki düşüşe ilişkin sozcu.com.tr'ye değerlendirmelerde bulunan Gayrimenkul Değerleme Uzmanı Celal Erdoğdu ise yabancıya konut satışlarında vatandaşlık verilmesinin etkisinin azaldığını söyledi. Erdoğdu, "Yabancılara vatandaşlık verildiği 2018 döneminin öncesine dönüş başladı. Yabancıya konut satışında Türkiye'nin normali aylık bazda 1500 adet seviyelerindeydi. Son veriler yabancıların vatandaşlık alma etkisinin iyice düştüğünü gösteriyor. Birkaç ayı çıkarırsak tamamen 2018 Temmuz öncesine dönülmüş diyebiliriz." ifadelerine yer verdi. Rusların hâlâ Türkiye'ye olan ilgisinin devam ettiğini söyleyen Erdoğdu, "Ruslar en yakın ülke olan İran'ın neredeyse 3 katı ev aldı. Ruslar en çok Antalya'ya ilgi gösteriyor. Antalya'da hem kiralık hem de satılıkta çok şişkin bir konut piyasası var. Buna rağmen hâlâ konut alıyor olmaları ilginin devam ettiğini gösteriyor" dedi.

DEĞERLEME ORANINDAKİ RANTA İNCELEME SATIŞI ETKİLEDİ

"Yabancıya satış bitiyor gibi gözüküyor" diyen Erdoğdu bu düşüşte yabancıya vatandaşlıkta taşınmaz fiyatının 400 bin dolara yükseltilmesinin, ikamet izni alabilmek için alacakları taşınmazlarda alt sınırın 75 bin dolardan 200 bin dolara çıkartılmasının ve yabancıya satışta gayrimenkul değerlemelerinde oluşan rantın Sermaye Piyasası Kurulu (SPK) tarafından incelemeye alınmasının etkili olduğu olduğunu söyledi.  Erdoğdu değerleme oranında yapılan rantı şu sözlerle açıkladı: "Değerleme uzmanları ve emlakçılar arasında bir grup var ve o gruplar rakamlarla oynarak yabancılara vatandaşlık vermiş gözüküyor. Bu durum artık Türkiye Değerleme Uzmanları Birliği ve SPK tarafından çok yakından takip ediliyor. Yaklaşık 15 gün önce değerleme uzmanlarına ve şirketlere çok ciddi cezalar kesildi. Yapılan aslında şu: Yabancı 250 bin dolarlık konut alıyor ancak 400 bin dolar olarak gösteriliyor. Bu olay artık çok sıkı takip ediliyor. Yalandan satış yapılarak değerleri yüksek gösterilen gayrimenkuller de artık yabancıların alımından çıkmaya başladı. Bu da satışı engelleyen unsurlardan bir tanesi. İkincisi de artık Türkiye döviz olarak da konutta pahalı. Yabancı yatırımcı için artık ilgi göstereceği bir durum kalmadı, artık bundan sonraki alıcı Türkiye'ye gelmiş yaşayan alıcılardan oluşacak. İşin spekülatif tarafı bitmiş durumda."

Muhabir: Politika Gazetesi