Türkiye, çocuk işçiliğini sona erdirmeye yönelik çalışmalarını yalnızca çocukları çalışma alanlarından uzaklaştırmakla sınırlamıyor; aile desteği, işveren davranışlarının dönüştürülmesi, yaşam koşullarının iyileştirilmesi ve eğitim erişiminin artırılması gibi çok katmanlı bir modelle yürütüyor.
Mevsimlik tarım dâhil riskin yüksek olduğu sektörlerde uygulanan bu model, ulusal ve uluslararası paydaşların desteğiyle her yıl daha da güçlendiriliyor.
81 İlde Koordineli Mücadele Yapısı
Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı’na bağlı İŞKUR ve SGK birimleri ile Aile ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı’nın ilgili teşkilatları, 81 ilde oluşturulan Çocuk İşçiliği ile Mücadele Birimleri üzerinden sahada ortak bir mekanizma işletiyor. Bu yapı; tespit, yönlendirme ve takip süreçlerinin standartlaşmasını sağlayarak mücadeleyi hem yerelde hem merkezde daha etkin hale getiriyor.
Türkiye’nin çocuk işçiliğiyle mücadele programı, METİP fonları, Avrupa Birliği kaynakları, ILO ve UNICEF projeleri gibi çoklu finansman araçlarıyla destekleniyor. Böylece sahadaki faaliyetler geniş bütçeli ve sürdürülebilir bir mali yapıyla yürütülüyor.
Genelge ile Güçlenen Merkez–Yerel Eşgüdümü
2024/5 sayılı Cumhurbaşkanlığı Genelgesi, mevsimlik tarım işçiliği alanında yürütülen çalışmaları daha güçlü ve izlenebilir bir çerçeveye oturttu. Genelgenin ardından sekiz ilde düzenlenen bölgesel çalıştaylar, kurumlar arası koordinasyonu artırırken; 14 Şubat 2025’te toplanan Mevsimlik Tarım İşçiliği İzleme ve Değerlendirme Kurulu, karar alma süreçlerinin hızlanmasını sağladı.
e-METİP: Ulusal Dijital İzleme Ağına Geçiş
Başlangıçta yalnızca mevsimlik tarım işçilerinin çalışma koşullarını izlemek üzere tasarlanan e-METİP, bugün çocuk işçiliği riskinin tüm sektörlerde takip edilebildiği dijital bir izleme sistemine dönüştü. Risk altındaki çocukların anlık takibi, hizmetlere yönlendirilmesi ve koruma tedbirlerinin hızla uygulanması bu sistem üzerinden sağlanıyor.
Türkiye, bu dijital altyapı sayesinde İttifak 8.7 Küresel Ortaklığı kapsamında rehber ülke statüsünde yer alarak deneyimlerini uluslararası platformlara aktarıyor.
Tarımda Kapsamlı Müdahale: 1,5 Milyar Liralık Proje
“Mevsimlik Tarımda Çocuk İşçiliğinin Önlenmesi Projesi”, yaklaşık 1,5 milyar TL bütçesiyle Türkiye’nin en kapsamlı sahaya yönelik müdahale programları arasında bulunuyor. Proje kapsamında:
· Binlerce çocuk yeniden eğitime yönlendirildi.
· Ailelere sosyal destekler sağlandı.
· Yaşam alanları, hijyen koşulları ve geçici yerleşimler iyileştirildi.
· Tarlalarda güvenlik ve altyapı önlemleri artırıldı.
· Yerel aktörlerin (aracılar, muhtarlar, işverenler) kapasitesi güçlendirildi.
· Mesleki eğitim, sosyal faaliyetler, yaz kampları ve kültürel etkinliklerle çocuklar ve aileler desteklendi.
Ayrıca tarım işverenleri ve aracılarının sertifikasyon süreçleriyle sahadaki davranış dönüşümü hızlandırıldı.
UNICEF Ortaklığıyla Yeni Dönem
UNICEF ile yürütülen ve bütçesi 5 milyar TL’yi aşan yeni proje, 2 Haziran 2025 itibarıyla devreye alındı. Projenin en az 5 bin çocuğa doğrudan, çok daha geniş bir kitleye ise dolaylı olarak erişmesi hedefleniyor. Program; eğitim, kapasite artırımı, tedarik zincirlerinde risk azaltımı ve BM İş Dünyası ve İnsan Hakları Rehber İlkeleri’yle uyumlu politika geliştirmeye odaklanıyor.
Yetkililerden Mesaj: “Maksatlı Haberler Mücadeleyi Gölgelememeli”
Yetkililer, Türkiye’nin dijital izleme, güçlü kurumsal koordinasyon ve uluslararası ortaklıklarla desteklenen modeliyle çocuk işçiliğiyle mücadelede örnek ülkeler arasında sayıldığını vurguluyor. Aynı zamanda yanlış bilgi veya maksatlı içeriklerin çok paydaşlı yapıyı gölgelediğine dikkat çekiliyor. Bu alanda tüm kurumların ortak sorumluluk bilinciyle hareket etmesinin önemine özellikle işaret ediliyor.
