Midye ve diğer kabuklu deniz ürünleri, doğru koşullarda tüketildiğinde besleyici bir gıda olsa da; ağır metal, toksin ve bakteri birikimi nedeniyle ölümcül zehirlenmelere yol açabilmektedir. Peki midye neden tehlikelidir, nasıl yenmelidir ve hangi durumlarda kesinlikle tüketilmemelidir?
Midye Zehirlenmeleri Neden Yaygın?
Midye; kirli suları süzme özelliği nedeniyle bulundukları ortamda biriken bakteri, virüs, parazit, ağır metal ve toksik algleri bünyesine toplar. Bu nedenle dünya genelinde gıda kaynaklı hastalıkların en önemli nedenlerinden biri midye tüketimidir.
Uygun olmayan koşullarda toplanmış veya hijyenik şekilde pişirilmemiş midyeler, kusma, ishal, solunum yetmezliği ve ölüm gibi ağır tablolara yol açabilir.
Midye Tek Başına Zehirleyici Olabilir mi?
Kamuoyunda sık sık tartışılan bir konu “midyenin kendisinin zehirli olup olmadığıdır.” Bilimsel olarak:
Midye doğası gereği zehirli değildir; fakat zehirli maddeleri biriktiren bir canlıdır.
Risk oluşturan maddeler:
DSP (Diarrhetic Shellfish Poisoning) – ishalli kabuklu deniz ürünü zehirlenmesi
PSP (Paralytic Shellfish Poisoning) – felç edici toksinler
ASP (Amnesic Shellfish Poisoning) – hafıza kaybı yapan toksin
Salmonella, Vibrio, E. coli gibi bakteriler
Ağır metaller (cıva, kurşun, kadmiyum)
Kanalizasyon kaynaklı virüsler (Norovirüs)
Bu nedenle denetimsiz bölgelerden toplanan midyeler tek başına ölümcül bir risk kaynağıdır.
Midyeler Neden Bu Kadar Riskli?
Midyeler “filtre beslenen” canlılardır. Yani deniz suyunu süzerek içindeki planktonları, mikroorganizmaları ve organik maddeleri alırlar. Aynı zamanda suyun içindeki tüm kirleticileri de toplarlar.
Dolayısıyla:
-
Kirli sularda yaşayan midyeler yüksek toksin içerir.
-
İnsan dışkısıyla kirlenmiş sularda yetişen midyelerde ölümcül bakteri ve virüsler bulunabilir.
-
Zehir, pişirmekle yok olmaz; toksinlerin çoğu ısıya dayanıklıdır.
Midye Nasıl Yenmeli? Bilimsel Besin Güvenliği Kuralları
Midye tüketimi tamamen hijyen, kaynak ve depolama koşullarına bağlıdır.
Güvenli Tüketim İçin Kurallar
Sadece sertifikalı çiftliklerde yetişen midyeler yenmelidir.
Sokakta satılan midye, kaynağı bilinmediği için yüksek risk taşır.
Midye dolma gibi ürünlerde midyenin ne zaman toplandığı belli olmadığından risk artar.
Midye tavada kullanılan midye, taze değilse kızartma tüm bakterileri öldürmez.
yaz aylarında midye tüketimi risklidir; toksin oluşumu artar.
Hamileler, çocuklar, yaşlılar ve bağışıklığı düşük bireylerin midye yemesi önerilmez.
Midye Dolma, Midye Tava ve Diğer Ürünler Sağlıklı mı?
Midye Dolma
-
Sokakta uzun süre bekleyen midye dolmalar bakteri üremesi için ideal ortam yaratır.
-
Pirinçli iç harç, iç ısının tam yükselmesini engeller; bu yüzden pişirme bakterileri tamamen öldürmez.
-
En riskli midye türüdür.
Midye Tava
-
Kızartma sıcaklığı yüksek olsa da midyenin içindeki toksinler ısıya dirençlidir.
-
Temiz kaynaktan alınmamışsa tavada pişirmek güvenli değildir.
Midyeden Yapılan Diğer Yiyecekler
-
Midye çorbası
-
Midye güveç
-
Midyeli makarna
-
Midyeli pilav
Bu yemeklerde de esas risk kaynak ve hijyendir.
Midye temiz suda ve resmi çiftlikte yetişmişse güvenlidir; sokakta satılan midye %70’e varan oranda zehirlenme riski taşır.
Midyenin İnsan Sağlığına Olası Etkileri
Pozitif Etkileri (Güvenli Ürünlerde)
-
Yüksek protein
-
Omega-3 yağ asitleri
-
B12 vitamini ve çinko açısından zengin
Olumsuz Etkileri (Riskli Ürünlerde)
-
Gıda zehirlenmesi
-
Paralitik deniz ürünü zehirlenmesi (felç)
-
Böbrek ve karaciğer hasarı
-
Solunum yetmezliği
-
Ağır metal birikimi
-
Kronik nörolojik bozukluk riski
Midye Tüketmeden Önce Dikkat Edilmesi Gerekenler
-
Midyenin kaynağı mutlaka sorulmalı
-
Kabuklar kapalı olmalı; açık olan midye ölüdür
-
Kötü kokulu midye asla yenmemeli
-
Çiğ midye kesinlikle tüketilmemeli
-
Turistik bölgelerde satılan midyeler genelde denetimsizdir
Midye Tüketimi Bilimsel Risk Değerlendirmesi Gerektirir
Midye, doğru şartlarda tüketildiğinde besleyici bir gıdadır; ancak yanlış koşullarda toplanması ve saklanması halinde ölümcül sonuçlar doğurabilir.
Kabuklu deniz ürünleri arasında en fazla toksin biriktiren canlılardan biri olan midyeler, özellikle sokak satışı söz konusu olduğunda yüksek zehirlenme riski taşır.
