Yaz Meyvesi Lüks Oldu: Kiraz Kilosu 300-500 Lira Arasında
Türkiye genelinde yaz meyvelerine erişim giderek zorlaşırken, kiraz fiyatları adeta rekor kırıyor. İstanbul, Ankara, İzmir gibi büyükşehirlerde kilosu 300 ila 500 TL arasında değişen fiyatlar, vatandaşın alım gücünü aşarken; kırsalda dahi fiyatların 150-200 lira civarına çıkması dikkat çekiyor. Birçok tüketici, bu durumu “lüks tüketime dönüşen meyve” olarak yorumluyor.
Zirai Don Bahane mi? Gerçek Etken Ne?
Tarım uzmanlarına göre, 2024 baharında yaşanan ani sıcaklık düşüşleri ve zirai donlar, özellikle İç Anadolu ve Ege Bölgeleri’nde kiraz üretimini ciddi şekilde etkiledi. Rekoltedeki düşüş, arzın azalmasına yol açtı. Ancak fiyatlardaki olağanüstü yükselişin yalnızca iklimsel nedenlerle açıklanamayacağı, piyasada fırsatçı davranan aracı ve tüccarların da bu durumu suistimal ettiği öne sürülüyor. Ziraat örgütleri, “Üreticiden 50-60 liraya alınan kirazın, pazarda 400 liraya satılması normal değil. Bu, doğrudan piyasa manipülasyonudur” yorumları yapıyor.
Meyve Değil, Sembolik Bir Tepki: Halkın Sofrasında Kiraz Yok
Kilis, Elazığ, Konya, Manisa gibi birçok üretim merkezinde bile kirazın tezgâh fiyatının 150 liradan aşağı düşmemesi, vatandaşta derin bir tepkiye yol açtı. Vatandaşlar, artık meyvenin sadece çocuklara “tadımlık” alındığını, kiloyla değil gramla alışveriş yapıldığını söylüyor.
Bir pazar esnafı durumu şöyle özetliyor: “Kiraz alırken insanlar 250 gram tarttırıyor. 1 kilo isteyen kalmadı. Alan da kızarak alıyor.”
Siyasi İktidarın Tutumu: Yaptırım Var mı?
İktidar cephesi ise fiyat artışlarını doğal afetlerin ve küresel gıda krizinin sonucu olarak yorumluyor. Ticaret Bakanlığı’nın zaman zaman fahiş fiyat denetimleri yaptığı belirtilse de, kiraz gibi taze meyvelerde bu kontrollerin etkisiz kaldığı görülüyor.
Muhalefet partilerine mensup bazı milletvekilleri, meyve-sebze fiyatlarındaki manipülasyonlara karşı Meclis Araştırması talep etti. Ancak iktidar kanadı henüz bu konuda kapsamlı bir denetim ve yaptırım politikası açıklamış değil.
Ekonomik ve Sosyal Etkileri: Gıda Erişimi Krize Dönüşüyor
Uzmanlar, temel gıda ürünlerine erişimde yaşanan bu zorlukların yalnızca ekonomik değil, sosyal bir krize de yol açtığını belirtiyor. Özellikle dar gelirli ailelerin çocuklarının yeterli ve dengeli beslenememesi, toplumun geleceği açısından büyük risk taşıyor.
Sosyologlar, “Kiraz örneği üzerinden bakıldığında, toplumun geniş kesimlerinin sağlıklı beslenme hakkı fiilen ortadan kalkmış durumda. Bu sadece ekonomik bir sorun değil, aynı zamanda sosyal eşitsizliğin göstergesi” diyor.
Sonuç: Meyve Pahalı, Sessizlik Ucuz
Kiraz fiyatları, yalnızca mevsimsel bir ürünün pahalılaşmasından ibaret değil. Bu durum; tarım politikalarının yetersizliğini, piyasa denetimsizliğini, halkın giderek artan geçim sıkıntısını ve siyasi iradenin bu konudaki suskunluğunu da gözler önüne seriyor.
Vatandaşın “Bir kirazı bile yiyemeyecek hale geldik” sözü, Türkiye’de ekonomik adaletsizliğin geldiği noktayı gösteriyor.
