Dolunay sadece romantik bir gökyüzü olayı mı, yoksa yerkabuğundaki hareketleri etkileyebilecek kadar güçlü bir doğa unsuru mu?
Bilim insanları, Ay’ın yerçekimi etkisiyle büyük depremler arasında bağlantı olabileceğini ortaya koyan dikkat çekici yeni bulgular paylaştı.
🌍 Ay’ın Gücü: Gelgitten Yerkabuğuna Uzanan Etki
Ay, her dolunay veya yeni ay döneminde Güneş’le aynı hizaya geldiğinde Dünya üzerindeki gelgit kuvvetleri en yüksek seviyeye ulaşıyor.
Bu durum yalnızca denizlerdeki su hareketlerini değil, Dünya’nın kabuğundaki çekim baskısını da etkiliyor.
Yüzyıllardır tartışılan soru şu:
“Ay’ın çekim gücü, fay hatlarındaki kırılmayı tetikleyebilir mi?”
Bu soruya uzun yıllar boyunca kesin bir yanıt verilememişti. Ancak Tokyo Üniversitesi’nden Prof. Satoshi Ide liderliğinde yapılan yeni araştırma, dolunay dönemlerinde büyük depremlerin daha sık görüldüğünü ortaya koydu.
📊 Araştırmadan Çarpıcı Bulgular: Dev Depremler Dolunay Günlerine Denk Geldi
Prof. Ide ve ekibi, son 20 yıldaki büyük depremleri analiz ederek gelgit basıncı ile deprem zamanlaması arasındaki ilişkiyi inceledi.
Sonuçlar, yerkabuğunun en fazla baskı altında olduğu dönemlerde bazı yıkıcı depremlerin gerçekleştiğini gösterdi.
💥 Örneklerle çarpıcı tablo:
- 26 Aralık 2004 Sumatra Depremi (9.1): Dolunay ve bahar gelgiti döneminde meydana geldi.
- 27 Şubat 2010 Şili Depremi: Ay ve Güneş hizalanmasında yaşandı.
- 11 Mart 2011 Japonya (Tohoku) Depremi: Dolunay olmasa da gelgit stresinin zirvede olduğu dönemde gerçekleşti.
Bilim insanları, Ay’ın çekim gücünün fay hatlarını doğrudan kırmadığını, ancak zaten gerilim altında olan hatları tetikleyebileceğini belirtiyor.
🌎 Küçük Depremlerle İlişki Zayıf Ama Etki Göz Ardı Edilemez
ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu’ndan (USGS) Nicholas Van Der Elst, San Andreas Fayı üzerinde yaptığı incelemelerde, küçük ölçekli sarsıntıların Ay’ın büyüme evresinde daha sık yaşandığını belirledi.
Elst’e göre, bu durum Ay’ın mikroskobik gerilme değişiklikleriyle, “kilitlenmiş” faylarda minik hareketleri tetikleyebileceğini gösteriyor.
🔬 Bilim İnsanları Uyarıyor: “Her Dolunayda Deprem Olmaz”
Araştırmalar, dolunay ve deprem arasındaki bağlantıya dikkat çekse de, bilim insanları her dolunayın tehlike sinyali olmadığını vurguluyor.
Ay’ın çekim gücü, bir depremin ortaya çıkardığı enerjiyle kıyaslandığında son derece küçük.
Prof. Ide bu durumu şu sözlerle özetliyor:
“Küçük bir kayadaki gerilim artışı, büyük bir kırılmayı tetikleyebilir.
Dolunay, bazen sadece o kıvılcımı sağlayan son etki olabilir.”
Dolunay Artık Sadece Romantik Değil, Bilimsel Bir Gözlem Konusu
Henüz “Dolunay depremleri tetikler” demek için erken, ancak artık bilim dünyası bu olasılığı ciddiye alıyor.
Yeni çalışmalar, Ay’ın konumu, gelgit verileri ve fay hattı stres ölçümleri birlikte analiz edilerek depremleri daha iyi anlamayı hedefliyor.
Kısacası:
Tüm depremler Ay yüzünden olmuyor — ama bazıları belki de onunla başlıyor.
