ÖMÜR BOYUER
Önce Balıkesir’in Büyükşehir statüsünde ilk yaşadığı seçim olan, 2014 Mahalli seçim sonuçlarına bir bakalım.
AKP’den Edip Uğur oyların yüzde 39,75 ile toplam 308bin, MHP’den İsmail Ok oyların yüzde 31,63 ile toplam 245bin, CHP’den Sami Sözat oyların yüzde 25,31 ile toplam 196 bin oy aldı.
Bir deyiş vardır. Eski çamlar bardak oldu diye.
Bu tablo üzerinden hesap yapanlar varsa büyük yanılgı yaşarlar.
Yanılgıyı daha iyi anlamak için bir tık geriye yani 2009 Mahalli seçimlerine gitmek gerekiyor.
2009 seçimlerinde İsmail Ok’un adaylığında MHP yüzde 41 oy alarak kendi adına tarih yazmıştı. Peki, seçim sathına girmeden önce özellikle aday belirleme sürecinde MHP seçimi kazanabileceğine inanıyor muydu? Sanmıyorum. Zira böyle bir inanç olsaydı partide kamuoyuna mal olmuş daha ağır toplar aday gösterilirdi.
Bu tespitle İsmail Ok’un kazanılan seçimdeki katkısını, emeğini ve istediğini yok saymıyorum. Aksine hakkını teslim etmek gerekirse çok çalıştı.
Çok çalışmak tek başına yeterli değil, önemli olan meyveyi toplayabilmek.
2009 da İsmail OK’a seçimi kazandıran faktörlerden iki tanesi çok önemli. Biri dönemin Belediye Başkanı rahmetli Sabri Uğur’a duyulan tepki diğeri ise fısıltı gazetesi ile yaratılan algı.
Yaratılan algı sonucunda parti ile üyelik bağı bulunmayan CHP seçmeni büyük oranda daha güçlü gördükleri MHP adayı İsmail Ok’a oy verdiler.
Uzun lafın kısası 2009 da seçimi kazanan İsmail Ok, bu başarısını büyük oranda CHP seçmenine borçlu.
Dönelim 2014 seçimlerine.
Bu seçimlere İsmail Ok mevcut Belediye Başkanı olarak girdi. …Ki bu büyük bir avantajdır.
Tıpkı 2009 da olduğu gibi 2014 seçimlerinde de İsmail Ok, CHP seçmeninden oy alabilme fırsatını yakaladı. Bu fırsatı iyi değerlendirse de seçimi kazanmasına yeterli olmadı. Yüzde 31,63 gibi yüksek bir oranda oy alarak yarışı ikincilikle tamamladı.
Girizgâhı uzun tuttum ama bu güne ışık tutması açısından önemliydi.
Gelelim günümüze…
Büyükşehir Belediye Başkan adayını ilk açıklayan CHP “Ahmet AKIN” dedi. Daha sonrasında AKP Yücel YILMAZ’ı, İYİ parti İsmail OK’u aday olarak açıkladı. Henüz MHP adayını açıklamasa da Argun ATICI isminin gelmesi büyük olasılık gibi gözüküyor.
Mart2019 seçimleri 2014 ve 2009 seçimlerine göre çok daha farklı özelliklere sahip.
Bu sefer İYİ parti adayı İsmail Ok’a, CHP’ye oy veren seçmenden ekmek çıkmaz.
2014 seçiminde olduğu gibi “İlçede altı ok, Büyükşehirde İsmail Ok” yaklaşımlarının işe yarayacağını sanmıyorum.
Zira parti tabanı olarak adlandırdığımız parti üyeleri kabullendikleri ve benimsedikleri isimlerin etrafında kenetlenirler.
CHP adayı Ahmet Akın ismi tartışmasız partide bunu sağlamış durumda. CHP’ye oy veren seçmen için de şu an durum aynı.
Önemli olansa bu potansiyeli işleyebilmek; o da yönetimlerin işi.
Bundan önce yapılan iki yerel seçim sonuçlarından hareketle Mart2019 seçimlerine ışık tutmak sağlıklı gözükmüyor.
İyide bir mühendis olarak ön yargılarla, duygularımla bir çıkarımda bulunmak istemiyorum.
Her ne kadar mahalli seçim olsa da büyükşehir olduğumuz göz önüne alınırsa daha önce yapılan genel seçim sonuçları bazı ipuçları barındırıyor.
2011, 2015 Kasım ve Haziran seçim sonuçlarına baktığınızda hatta buna 2007 seçimlerini de katabiliriz; AKP ve MHP nin aldığı oy oranlarını toplarsanız bu rakam çok az sapmalarla yüzde 60 çıkıyor, CHP’nin oy oranıysa yüzde 34 bandında, yerel seçim olduğu için bu orana yaklaşık yüzde 3 daha eklemek gerekiyor (varın sebebini siz bulun) yani bu durumda CHP’nin oy oranı yaklaşık yüzde 37 diyebiliriz.
2018 seçimlerinde ise bir önceki seçime göre AKP ve CHP’de yüzde 4 lük oy düşüşleri söz konusu. Sonuçlara baktığımızda AKP yüzde 41,4; CHP yüzde 30,4; İYİ parti yüzde 14,7; MHP yüzde 7,60 oy almış. Tabii ki bu genel seçim şayet yerel seçim olsaydı CHP’nin oyu yaklaşık yüzde 33 civarında olurdu.
Bu durumda AKP ve CHP arasında yüzde 8 lik makas aralığı söz konusu.
Önce şu tespiti yapıp devam etmek gerekiyor.
Yukarıda uzun uzun İsmail Ok’un üzerinde durmamın bir sebebi var. AKP’den vazgeçen seçmeninin neredeyse tamamı dönüp CHP’ye oy vermiyor. Aynı şey CHP’den vazgeçen seçmen için de geçerli.
MHP (aynı tabana sahip oldukları için aynı zamanda İYİ parti); havuz partisi durumunda.
CHP için sıkıntı yaratan işin can alıcı noktasıysa MHP’den ve İYİ partiden vazgeçen seçmenlerin çoğunluğunun tercihi CHP’de olmuyor.
İYİ parti Büyükşehir Belediye başkan adayı olarak İsmail Ok’un ismini açıkladığında bazı CHP’lilerin canı sıkıldı. İYİ parti aday çıkarmaz veya zayıf aday çıkarırsa sanılıyor ki İYİ partinin oyları blok halinde CHP’ye gelecek.
İyide kardeşim “Ahmet Akın İYİ parti için bir anlam ifade ediyor. Seçimlere girebilmeleri için İYİ partiye geçen 15 milletvekilinden biri, bu özel durumdan dolayı İYİ parti olduğu gibi Ahmet Akın’a oy verirdi” diyebilirsiniz.
Siyasette ahde vefa olsaydı milletvekili seçilmesine vesile olan Ahmet Akın’a rağmen İsmail Ok Belediye başkan adayı olarak çıkmazdı.
Sayısal verilerde gösteriyor ki oy oranlarının korunduğu bir yarışta AKP’den Belediyeyi alabilecek en güçlü parti CHP olarak gözüküyor.
İsmail Ok ile İYİ parti son seçimdeki oy oranını korur diye düşünüyorum. Hatta AKP ve MHP’den oy alabilme şansına da sahip olduğundan oy oranını arttırma potansiyeline de sahip. Ama sadece bu faktör İsmail Ok’a seçimi kazandıramaz. Seçimi kazanabilmesi için CHP seçmeninden büyük oranda oy alması gerekiyor.
İsmail Ok, oyların gerçeğe değil algıya verildiğini en iyi bilenlerden biridir. 2009 seçimlerinde belediye başkanı olmasını buna borçlu. 2014 seçimlerinde de aynı stratejiyi uygulayarak CHP seçmeninden büyük oranda oy almayı başarsa da seçimi kazanmasına yeterli olmadı. Bu seçimde yine aynı şeyi denemek zorunda ama şu an için başarılı olması güç gözüküyor.
2018 seçimlerindeki oy oranını koruyan hatta arttıran İYİ parti bana göre CHP’nin işine yarar.
Yarar da, CHP’nin kazanmasına yeterli olacağını sanmıyorum.
2018 seçim sonuçlarına baktığınızda anahtar parti yaklaşık yüzde 8 oy alan MHP gözüküyor.
MHP, Argun hocayı aday gösterir mi bilmiyorum. Gösterir ise alınan yüzde 8 oyun büyük kısmını MHP’de tutar ki bu da CHP’ye yarar. Ancak MHP’nin zayıf aday göstermesi veya hiç göstermemesi durumunda CHP büyük sıkıntıya düşer.
Ülkenin genel durumu ve ekonomik krizin etkilerinden dolayı AKP’nin yurt genelinde oy kaybına uğrayacağı ön görülüyor. Yukarıdaki tespitlerde bu öngörünün gerçekleşme ihtimali üzerine kurulu. Bugüne kadar genelde de bu öngörüler hep boş çıktı.
Balıkesir’de AKP’nin seçimi kaybetmesi için 2018 seçim sonuçlarına göre yüzde 5 veya yüzde 6 oy kaybına uğraması, kendisine en yakın parti CHP’nin ise oylarını yüzde 5 veya yüzde 6 arttırması gerekiyor.
Bu senaryonun gerçekleşmesi mümkün olsa da oranların büyüklüğü göz önüne alındığında kolay değil.
Seçimde çadır karışık gözüküyor…
Bu karışıklığı çözecek etkenlerden biri büyükşehir adaylarının profili ve güçleri.
Adaylarını açıklayan her üç partide en fazla oy alma potansiyeline sahip kişiler içerisinden isimlerini belirledi.
Yücel Yılmaz ve İsmail Ok’un ortak özelliği yerel yönetimler adına ortaya koyabilecekleri misyona sahip olmaları. Her ikisi de Belediye Başkanlığı yapmış kişiler.
Ahmet Akın’ın yerel yöneticilik adına ortaya koyabileceği bir misyonu yok.
Misyona sahip olmak avantajda olabilir dezavantajda. Her aday ortaya mutlaka vizyon koyacaktır. Misyon, vizyona ışık tutacağından bu parametrede en şanslı aday Yücel Yılmaz gözüküyor.
Adayların tanınırlığı açısından baktığınızda büyük fark olmasa da Ahmet Akın daha önde bana göre.
Bazı seçmen tercihini gençlerden yana kullanır. En genç aday Ahmet Akın’dan 2 yaş ufak olan Yücel Yılmaz; bu iki adaya göre İsmail Ok ise dezavantajlı durumda.
Adayların ortaya koyacakları projeler oldukça önemli. Önemli dediysem seçimi kazandıracak büyük bir etkisinin olacağını sanmıyorum. Çok farklı, uygulanabilirliği mümkün ve seçmen kitlesinin büyük çoğunluğuna dokunan proje veya projeleri ortaya koyan olabilirse ve dahi inandırabilirse avantajlı duruma geçebilir.
Ahmet Akın sempatik bir aday girdiği her ortama pozitif enerji veren yapıya sahip. “3,5 yıldır bu işe hazırlanıyorum, dersime iyi çalıştım projelerim hazır” diyor. Başarısı bunu ortaya koyabildiği oranda olacaktır. Kendisini hiç görmediği halde “Ahmet Akın aday olursa oyumu ona veririm” diyen ciddi bir kesim var. Ahmet Akın bu kesimin oyunu değil desteğini almak zorunda. Bir kişi adaya oy vermenin ötesinde destek olursa çevresinden o adaya da oy toplar. Ahmet Akın bunu ancak söylediklerinin altını doldurmakla sağlayabilir.
Yücel Yılmaz’ın en büyük avantajı diğer adaylara göre yerel yönetimler açısından daha donanımlı olduğunu somutlaştırabilmesi. Bunu mevcutta belediye başkanı olmasıyla sağladığı gibi belediye başkanlığı süresince gerek yurt içi gerekse yurt dışında düzenlenen konferanslara, seminerlere, etkinliklere fazlasıyla katılmış biri olarak somutlaştırıyor. Bunu ortaya koyacağı projelere de yansıtacağını düşünüyorum.
Son olarak…
AKP’nin sahil kesimlerinde, CHP’nin ise kırsal ilçelerde sıkıntısı var. Sıkıntısını aşan seçimi kazanır.
Bu parametrede CHP’nin işi daha zor ve meşakkatli.
Zira…
2017 verilerine göre Balıkesir’de seçmen sayısı 919.852 kişi. Bunun 458.850 kişisi ki seçmen sayısının yüzde 50 sine tekabül ediyor Kırsal ilçelerde bulunuyor. Körfez Bölgesinde yüzde26 ile 239.597 seçmen; Güney Marmara Bölgesinde yüzde24 ile 221.405 seçmen bulunuyor. Altıüylül ve Karesi ilçelerinde toplam seçmen sayısı ise 261.187 kişi. Yani tüm Körfez bölgesindeki ilçelerin toplam seçmen sayısından veya tüm Güney Marmara bölgesini oluşturan ilçelerin toplam seçmen sayısından daha fazla seçmen bu iki merkez ilçede bulunmakta.
Büyükşehir’i almanın yolu Altıeylül ve Karesi belediyelerini almaktan ya da yarışa ortak olmaktan geçiyor. Bu iki ilçede güçlü aday ve kadroları kurabilen en büyük avantaja sahip olacaktır.
Seçimi kazandıran tek bir şey vardır. Bu ne sayısal verilerdir, ne adayların güçleridir.
Seçimi kadınlar kazandırır.
