JEOLOJİ MÜHENDİSLERİ ODASI’NDAN 8 MART ETKİNLİĞİ
TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Balıkesir İl Temsilciliği tarafından “Çalışma yaşamı ve Kadın” konulu Söyleşi düzenlendi.TMMOB Jeoloji Mühendisleri Odası Balıkesir İl Temsilcisi Aysun Aykan ve Balıkesir Üniversitesi Öğretim ÜyesiProf. Dr. Sevinç Uyangör konuşmacı olarak katıldı.
Kadının çalışma hayatında yaşadığı sorunların ele alındığı söyleşide Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan kadınlara yönelik ayrımcılığın ülke gündeminden çıkarılması gerektiğine işaret ederek kadının iş yaşamında mesleki eğitim politikalarının oluşturulmasının altını çizdi. Prof. Dr. Sevinç Uyangör de konuşmasında yapılan araştırmalarda kadınların özellikle mühendislik, bilgisayar bilimi ve fizik bilimlerinde yeterince temsil edilmediğini dile getirdi.
AYKAN: “KADIN HER DÖNEM ÇALIŞMIŞTIR”
Jeoloji Mühendisi Aysun Aykan söyleşide yaptığı konuşmada, “İnsanların çalışma hayatına başlaması, insanlık tarihinin başlangıcından beri vardır. Günümüzdekine benzer kadınların çalışma yaşamına girişi 18. Yüzyılda gerçekleşmiştir. Sanayi devrimi ile yeni bir üretim örgütünün oluşması kadınların çalışma yaşamına girmesinde büyük bir etken olmuştur. Sanayi devrimi ile birlikte kadınlar sadece tarım da değil, hizmet sektöründe de yer almaya başlamışlardır. Nitelikli işgücü ihtiyacı aramayan fabrikalarda çalışan kadın, artık ücretli çalışmaya başlamıştır. Bu olumlu gelişmeye rağmen, Fabrikalarda çalıştırılan kadınlar, kötü çalışma koşullarında istihdam edilmiş, düşük maaşlaramaruz da bırakılmıştır. Günümüzde gerek yasalarla gerek kadınların mücadeleleri ile çalışma yaşamında kadın ve erkek arasında ayrımcılık yapılmaması, fırsat eşitliği sağlanması çalışılmaktadır. Kadınların iş yaşamı ile aile yaşamının uyumlaştırılma çabaları hala devam etmektedir; Ancak, yeteri kadar sonuç alınamamaktadır” dedi.
“KADINLAR İŞ YAŞAMINDA ZORLUKLARLA KARŞILAŞIYOR”
Kadınların çalışma yaşamında karşılaştıkları sorunlara da değinen Aykan, “Kadınların çalışma yaşamında karşılaştığı sorunlar olarak Cinsiyet ayrımcılığı, eğitim ve mesleki eğitimde eşitsizlik, işyerinde mobbing, iş bulma ve yükselmede eşitsizlik, psikolojik taciz, kayıtdışı çalıştırma, sosyal haklardan yararlanmada eşitsizlik ve iş güvencesizliği olarak ifade edebiliriz.Çalışma yaşamında kadınların yaşadıkları sosyal ve ekonomik sorunların çoğunun temelinde cinsiyete dayalı ayrımcılık yatmaktadır. Çalışma hayatında kadınlara niteliklerine uygun ve kendilerini geliştirmeye yönelik vasıflı işlerin verilmemesi, erkeklerden daha düşük ücret almaları, ücret eşitsizliğine maruz kalmaları gibi çok çeşitli boyutlar ortaya çıkmaktadır. Her Dönem Kadınlar için zor; fakat geçtiğimiz şu süreçte kadın mücadelesi çok daha önemlidir. Bir kadının başına gelen bütün kadınların başına gelebilir. Günümüzde Kadına yönelik şiddet, taciz, mobbingvakalarında bir artış söz konusu. Dünya geneline baktığımızda ülkelerin gelişmişlik oranlarının değiştiğini ancak kadına yönelik şiddetin hiç değişmediğini görmekteyiz.”
“KADINLAR HEP AYRIMCILIKLA KARŞI KARŞIYA”
Kadınların ülkemizde çalışma hayatlarında ayrımcı uygulamalara maruz kaldığını kaydeden Aysun Aykan, “Ülkemizde mühendis, mimar ve şehir plancısı kadınlar da çalışma hayatında ayrımcı uygulamalara maruz kalmaktadır. Özellikle jeoloji, inşaat, makine, maden mühendisliği gibi bölümlerde bu eşitsizliğin daha sık olduğunu görmekteyiz. Kadın mühendis, mimar ve şehir plancıları mesleklerinin genel sorunlarının yanı sıra birde cinsiyet ayrımcılığından kaynaklanan sorunlar ile uğraşmaktadır. Ülkemizde iş piyasasında cinsiyet ayrımcılığından kaynaklanan sorunlar oldukça yaygındır. Kadınlar çalışma ve toplumsal yaşamda erkeklere oranla cinsiyetlerinden dolayı olumsuz anlayış, davranış ve tutumla karşılaşmakta ve çalıştıkları işyerlerinde bir taraftan ayrımcılığa maruz kalırken, diğer taraftan mesleki uygulamalarda ve pratiklerde ise; psikolojik yıldırma, baskı, mobbingeuğramaktadırlar.Şantiye ve fabrikalarda kadın mühendislerin yönetici pozisyonlarına tercih edilmemesi işçi ve ustalar tarafından kabul görmemesi, kadınların geri planda tutulmasına ve gelir eşitsizliğine yol açmaktadır” ifadelerini kullandı.
“HER TÜRLÜ ŞİDDET VE AYRIMCILIK ORTADAN KALKMALI”
Toplumda eşitsizliğin ve ayrımcılığın sonuçları hakkında değerlendirmelerde bulunan Jeoloji Mühendisleri Odası Balıkesir Temsilcisi Aysun Aykan, “Kadınların çoğu hayatlarını ilgilendiren kararları almada güç sahibi değildir. Kadınların çoğu para, sosyal çevre ve yasalar gibi güç kaynaklarına uzaktır.Bireyleri, aileleri ülkenin bir bütün olarak insani gelişmesini etkiler. En ağır sonuçlarından birisi kadına yönelik şiddet ve buna bağlı ölümlerdir.Bizler biliyoruz ki toplumda yer edinebilmek, iş hayatına erkek bireyler ile eşit katılımı sağlayabilmek yine biz kadınların mücadelesi ile olacaktır. Kadınların sağlık, gıda, eğitim, tarım olsun kısaca her alanda sesimizi duyurmamız gerekiyor.Kadınlar meslek hayatında yaşadıkları sorunları sorgulama ve araştırma, ait oldukları kurumda yönetimde söz sahibi olma gibi konularda yeterli mücadeleyi gösterememişlerdir. Kamu kurumlarında, Erkeklerin kadınlara her türlü baskı ve saldırılarına rağmen kadınlar birbirlerine yeterince destek vermemişlerdir, bunun sonucu kadınların mücadele içerisinde yeterince yer almamasını beraberinde getirmiştir. Özellikle yerel yöneticilerin, kamusal alanda çalışan kadın mühendislere, yönetmeliklere uygun olmayan hatalı raporları, etüt ve projeleri onaylamaları için baskı yapması, tehditleri vb. ile maalesef günümüzde daha fazla karşılaşılmaktadır.Bunun gibi kamusal alanda çalışan kadın mühendislere mesleki uygulama ve pratiklerde, hertürlü baskı, psikolojik yıldırma,tehdit, vb. uygulayanlara soruşturma ve inceleme başlatılarak gerekli cezaların verilmesi gerekiyor. Mobbing Ülkemizin gündeminden çıkmalı!Her türlü şiddet ve ayrımcılığın ortadan kaldırılması şarttır. Sağlıklı kuşakların yetişmesi e sonucunda çağdaş bir Türkiye’nin oluşumunda en önemli etkiyi kadınlarımız sağlamaktadır. Bugün ülkemizde toplumsal cinsiyet ayrımcılığı, aile içi ilişkilerden başlayarak kamusal alanda da her düzeyde yaşanmaya devam etmektedir. Cinsiyet farklılığı toplumsal konumumuzu pek çok konuda etkiliyor. Meslek seçimi ve iş yaşamında da bu yersiz konumlandırmanın doğurduğu sorunlara maruz bırakılmaktayız. Biz kadın mühendisler olarak iş arama sürecinde çalışmak istediğimiz sektör ve birimlere tercih edilmiyoruz” dedi.
“KRİZ KOŞULLARINDA İLK OLARAK KADIN İŞTEN ÇIKARILIYOR”
Ekonomik krizin kadınlara etkisi hakkında da görüşlerini açıklayan Aykan, “Ülkenin içerisinde bulunduğu ekonomik krizin yaşandığı dönemlerde kadınların işsizlik oranlarında ya bir artış olur ya da kadınlar ucuz iş gücü olarak kullanılır. Bu konuda iş bulamayan, işinden çıkarılan yine kadınlar oluyor.Kriz koşullarında ilk işsiz kalanlar, kadınlar olmakta veya düşük maaş verilmesi ve uzun çalışma saatleri gibi uygulamalara maruz bırakılmaktadır. Ekonomilerde kalkınma ve büyümenin kuşkusuz en önemli faktörü kaynakların etkin kullanımıdır. Ancak bu faktörlerin başında gelen iş gücünün kullanımında dünyanın bütün ülkelerinde cinsiyet açısından erkeklerin lehine dengesiz bir dağılım söz konusudur. İstihdamdaki daralma, kadınlarla erkekler arasındaki işsizlik uçurumunu daha da derinleştirmekte, üniversiteden yeni mezun kadınlarımızçalışma yaşamına dâhil olamamaktadır. Kadınların çalışma yaşamına aktif katılımı, iş hayatında kadın-erkek eşitliği, kadınların üst yönetime dahil olması, önündeki engellerin belirlenmesi ve kaldırılması konularında toplumda farkındalık yaratılması gerekmektedir” diye konuştu.
PROF. DR. UYANGÖR: “ÜNİVERSİTELERDE KADIN ORANI GÜN GEÇTİKÇE AZALIYOR”
Balıkesir Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Sevinç Uyangör ise söyleşide şunları dile getirdi:
“Ülkemizde öğrenim gören öğrencilerin yüzde 45’inden fazlası kadın olmasına, doktora öğrencileri ve araştırma görevlileri içerisinde kadınların oranının ise yüzde 43’ün üstünde olmasına rağmen kadınların payı doktor öğretim üyeliğinden, doçentliğe ve profesörlüğe uzanan süreçte gerilemektedir. YÖK istatistiklerinden hazırlanan çalışmaya göre Türkiye’deki üniversitelerde kadın temsili oldukça düşüktür YÖK’ün istatistiklerine göre üniversitelerde kadın yönetici oranı yüzde 3.94 tür (Haziran 2021). YÖK’ün 2022 yılı verileri incelendiğinde ise; 182 bin 18 akademisyenden 83 bin 83’ü kadın, 98 bin 935’i ise erkek. Sayıları birbirine yakınmış gibi görünse de kademe yükseldikçe kadınların oranının hızla düşmektedir. 127 devlet üniversitesinden sadece 5’inde kadın rektör bulunmaktadır. “Bilim genel çerçevelerde halen erkek egemen bir alan olarak kabul ediliyor” diyen Caltech ve Yale Üniversitesi’nden Dr. Berna Sözen bu durumu, “Yapılan araştırmalar kadınların özellikle mühendislik, bilgisayar bilimi ve fizik bilimlerinde yeterince temsil edilmediğine işaret ediyor. Biliyoruz ki, bu durum sadece bir demografiye özgü değil. Benim kişisel görüşüm kadınların cinsiyetçilik nedeni ile bilimde göz ardı edilmesinin içinde bulunduğumuz dönemlerde azaldığı, ayrımcı yaklaşımların iyileşme doğrultusunda gittiği yönünde, ancak ne yazık ki olması gereken düzeyde değiliz” şeklinde özetlemiştir. Genel olarak veriler; Türkiye’de kadın akademisyen profilinin gelişmiş ülkelerin profillerinden nispeten farklılaştığını göstermektedir. Kadın akademisyenler pek çok sorun yaşamakta, ancak erkek meslektaşlarına göre de mesleklerinden daha fazla keyif almakta ve doyum elde etmektedir. Bu durum Türkiye’de kadın akademisyenlerin akademisyenliği sevdiğini göstermektedir. Sonuç olarak Türkiye mekanik bilimler ağırlıklı fen bilimlerinden ve idari pozisyonlardan uzak duran, ev ve akademi arasında ‘patriyarkal’ toplum yapısının yüklediği çoklu rolleri üstlenmiş, hiyerarşinin üst pozisyonlarına gidildikçe sayıları azalan ancak tüm bunlara rağmen akademisyen olmayı seven bir kadın akademisyen profili olduğu söylenebilir.”
