Bir sabah gözlerinizi açar açmaz kendinizi mutfağa atıyor ve kahve makinesine değil de, buzdolabındaki ıspanağa yöneliyorsanız… ya bir TikTok trendine kapılmışsınızdır ya da bedeninizin sesine kulak vermeyi öğrenmişsinizdir. Evet, yeni moda bu: Sabahın ilk ışığında bir avuç çiğ ıspanak yemek ve böylece gün boyu daha sağlıklı tercihler yapmaya “tat tomurcuklarını eğiterek” başlamak.
Gelin kabul edelim, sabah kahvaltısında kruvasan, tost ya da peynirli yumurta dururken bir kevgir dolusu çiğ ıspanak yemek kulağa pek cazip gelmiyor. Ancak bu akım, sosyal medyada ciddi yankı buldu. Hele bir de videoların başrollerinde “bu sabah bunu yedim ve gün boyu canım çikolata istemedi” diyen yüzbinler varsa...
Ama işin bilimi ne diyor?
Tat alma duyularının "eğitilebileceği" fikri aslında büsbütün absürt değil. Tıpkı kaslarımız ya da alışkanlıklarımız gibi, damak zevkimiz de şekillendirilebilir. Bugün fazla tuzlu yediğimiz bir yemeği, birkaç hafta sonra aynı ölçüde tuzla tatsız bulmamızın nedeni bu. Tat eşiğimiz değişir. Ancak ıspanakla “anlık sihirli bir dönüşüm” beklemek… işte orası biraz fazla iddialı.
Beslenme uzmanlarının ortak görüşü şu: Evet, ıspanak besin değeri açısından oldukça zengin; lifli yapısı, vitamin ve mineral içeriğiyle sabahları tercih edilirse bağırsak florasına iyi gelir. Üstelik ıspanağın yapısında bulunan tilakoid adlı maddenin, iştah hormonlarını kısa süreli etkilediğine dair bazı çalışmalar da var. Ancak bu, çiğ ıspanak yiyince şeker isteğinizin yok olacağı anlamına gelmiyor.
Tat tercihleri; sadece ne yediğimizle değil, genetik kodlarımız, mikrobiyomlarımız ve zihinsel koşullanma ile şekillenir. Örneğin bir anne sabah çocuğuna çikolatalı ekmek verirken kendi tabağına çiğ ıspanak koyduğunda, orada sadece biyolojik değil psikolojik bir eğitim de başlamış olur.
Bu noktada asıl soruyu sormalıyız: Sağlıklı yaşamak için damak zevkimizi mi dönüştürmeliyiz, yoksa damak zevkimizi eğiterek sağlıklı yaşama mı adım atmalıyız?
İkisi birbirine oldukça bağlı. Ancak bu eğitim tek bir sabahla olmaz. Tat tomurcuklarını yeniden eğitmek; sabır, farkındalık ve istikrar ister. Belki ilk gün ıspanak, ikinci gün avokado, sonra yoğurtlu yulaf… Derken damak alışır, beden teşekkür eder.
Yani “bir avuç çiğ ıspanakla hayatım değişti” diyenlere biraz mesafeyle yaklaşmakta fayda var. Ama yine de çiğ ıspanağın güne başlamanın sağlıklı bir yolu olduğunu söylemek yanlış olmaz. Asıl mesele ıspanağın değil, alışkanlıkların gücünde.
Damak tadınız, TikTok’tan değil, bilinçli tercihlerden şekillensin. Ve unutmayın, tat tomurcukları eğitilebilir, ama bunun yolu sadece bir viral trendten geçmez — kararlılıkla şekillenen bir yaşam biçiminden geçer.