Avrupa Birliği (AB) Adalet Divanı, üye ülkelerin "yatırım karşılığı vatandaşlık" uygulamasını, yani kamuoyunda bilinen adıyla “altın pasaport” sistemini, AB hukukuna aykırı buldu.
Karar doğrultusunda, bu uygulamayı sürdüren tek ülke konumundaki Malta'nın sistemi tamamen sonlandırması istendi.
AB Mahkemesi: Vatandaşlık Parayla Satılamaz
AB'nin en yüksek yargı mercii olan Adalet Divanı, Malta'nın para karşılığı vatandaşlık verme uygulamasının “Birlik vatandaşlığının ticarileştirilmesi” anlamına geldiğini belirterek, bu durumun AB Anlaşmaları’ndaki “temel statü” ilkesiyle bağdaşmadığına hükmetti.
Mahkeme, vatandaşlık ediniminde ödeme yapılmasının tek ölçüt olamayacağını, bu uygulamanın AB vatandaşlığının ruhuna aykırı olduğunu vurguladı.
Malta, Uygulamayı Ruslara Durdurmuştu Ama...
AB Komisyonu, 2020 yılında Malta hakkında ihlal süreci başlatmış ve ülkenin bu uygulamayı kaldırmasını talep etmişti. Malta, Rusya’nın Ukrayna’ya saldırısı sonrası Rus ve Belarus vatandaşları için başvuruları durdursa da, diğer ülke vatandaşları için uygulamayı sürdürmüştü.
AB Komisyonu'nun açtığı davanın ardından mahkeme 29 Nisan 2025'te verdiği kararla Malta’nın bu politikaya devam edemeyeceğine hükmetti.
Altın Pasaport Nedir, Neden Tartışılıyor?
“Altın pasaport” sistemi, yüksek gelirli yabancı yatırımcıların bir AB ülkesine belirli bir meblağ ödemesi karşılığında vatandaşlık hakkı kazanmasını sağlıyordu. Bu hakla birlikte bireyler, AB içinde serbest dolaşım, iç pazar erişimi ve seçimlere katılma gibi geniş haklara da sahip oluyordu.
2011-2019 yılları arasında AB genelinde yaklaşık 130 bin kişi bu tür vatandaşlık veya oturum programlarından faydalandı. Uygulamanın bu süreçte ilgili ülkelere toplamda 21,8 milyar Euro gelir sağladığı belirtiliyor.
Diğer Ülkeler Uygulamadan Vazgeçti, Malta Direndi
Daha önce Bulgaristan ve Güney Kıbrıs Rum Kesimi gibi ülkeler bu uygulamayı yürürlükten kaldırmıştı. Ayrıca 12 AB ülkesi ise yatırım karşılığı oturum izni vermeyi sürdürüyor. Ancak Malta, tüm tepkilere rağmen vatandaşlık satışına devam eden tek ülke konumundaydı.
AB Vatandaşlığının Anlamı Ne?
AB vatandaşı statüsüne sahip bir kişi:
- Tüm AB ülkelerinde serbest dolaşım hakkına sahip olur
- İç pazara erişim, yani çalışma, eğitim, yatırım haklarından faydalanır
- Avrupa Parlamentosu ve yerel seçimlerde oy kullanabilir
Bu nedenle, AB vatandaşlığının herhangi bir ödeme karşılığında alınabilir hale gelmesi, temel Avrupa değerlerine aykırı bir durum olarak değerlendirildi.