Balıkesir Ticaret Borsası Balıkesir genelinde ceviz ve badem yetiştiricilerine yönelik ‘Ceviz ve Badem Üretimi’ konulu seminer düzenledi. Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serra Hepaksoy’un konuşmacı olarak katıldığı seminerde, ceviz ve badem üretimindeki sorunlar ele alınarak çözüm yolları tartışıldı.
Ceviz ve Badem Üretimi konulu seminerin açılışında konuşan Ticaret Borsası Başkanı Faruk Kula üretimde modern metotların uygulanması konusunda uyarılarda bulundu. Kula üreticilere seslendiği konuşmasında “Artık her birimiz yaptığımız işi anam usulü, babam usulü yapma lüksümüz yok. Her birimiz bilinçli tarım yapmalıyız, bilinçli bitki üretimi yapmalıyız. Bunları yapmadığımız takdirde bu ithalat oranlarımız da daha yukarıya doğru taşınacaktır” diye konuştu.
CEVİZ ÜRETİMİNDE 12’NCİ BADEM ÜRETİMİNDE 13’ÜNCA SIRADAYIZ
Ticaret Borsası Başkanı Faruk Kula üretimin artırılması yönünde yapılan çalışmalara her türlü katkıyı sunduklarını belirterek şunları ifade etti:
“Ceviz ve badem üretiminde iç talebin şu anda ülkemiz yüzde 40’ını karşılamakta. Yüzde 60’ını maalesef Amerika, Şili, Ukrayna ve Özbekistan’dan ithalatı yapılmaktadır. İlimizde, badem ve ceviz ağacı açısından yüzde 2,22’si badem, 4,59’u da ceviz ağacı bulunmaktadır. Türkiye sıralamasında 12’nci sırada yer almaktayız. Bu uğurda bademde de 13’üncü sırada yer almaktayız. Aramızda Savaştepe, Bandırma, Kepsut, Susurluk, Bigadiç, İvrindi, Sındırgı, Balya ve merkez ilçelerimizin 125 mahallesinden gelen ceviz ve badem üreticilerimiz mevcuttur. Bu büyük ilgi gösteriyor ki, Balıkesir’de bu konuda ilk sıralara yükselecektir. Tabi bu yükselme hepinizin gayretiyle, değerli bilim adamlarının, bilim bayanlarının sizleri iyi bir şekilde eğitmesiyle bu üretimi artıracağız. Bu ülke bizim, bu topraklar bizim. Biz tarım ülkesiysek neden 4-5 ülkeden ithalat yapıyoruz. Bunu hep beraber daha bilinçli çalışmalar yaparak üretimimizi yukarıya taşıyacağımız inancındayım.
TOPRAK ANALİZİ BÜYÜK ÖNEM TAŞIYOR
Az sonra Sayın Hocamız Serra Hepaksoy hanımefendi alınan ürün miktarını etkin bakımdan gübrelemede, toprak analizinin öneminden bahsedecektir. İthalata verilen döviz dışında aşırı gübrelemenin ülkemiz topraklarına verdiği zarar dikkate alındığında toprak analizinin büyük bir önem taşıdığınızı dikkatlerinize sunarım. Artık her birimiz yaptığımız işi anam usulü, babam usulü yapma lüksümüz yok. Her birimiz bilinçli tarım yapmalıyız, bilinçli bitki üretimi yapmalıyız. Bunları yapmadığımız takdirde bu ithalat oranlarımız da daha yukarıya doğru taşınacaktır. Bu ithalatı ortadan kaldıracak olanlarda bizleriz. Hep beraber üstün çalışmamızla, üstün gayretlerimizle bu ithalatı ortadan kaldırırız ümidini taşıyorum. Badem ve ceviz konusunda katma değerli ürünler üzerinden faaliyet gösterdiğiniz için de her birinizi kutluyorum.”
MEYVECİLİKTE BÜYÜK İLERLEME VAR
Seminere konuşmacı olarak katılan Ege Üniversitesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Serra Hepaksoy ceviz ve badem üreticilerine yönelik yaptığı bilgilendirmede şunları söyledi:
“Son yıllarda aslında meyvecilikte güzel ilerlemeler var. Genel olarak Türkiye’nin tarımda sorunlarından bahsediyoruz, tarımın gerilediğinden bahsediyoruz. Ama meyvecilikte özellikle rakamlara baktığımızda üretimde büyük artışların olduğunu görüyoruz. Bunların bazıları ihracatımıza da yansıyor, bir kısmı da en azından ithalatımızı azaltacak duruma getirme açısından önemlidir ki bunlardan biri de aslında ceviz. Çünkü biz cevizde büyük ölçüde ithal ediyoruz. Çok büyük ağaç varlığımız olmasına rağmen ithal ediyoruz. Aslında bu ithalatı yapmazsak zaten çok daha yüksek fiyatlara cevizi yemek durumunda kalacağız. Tabi cevizin tüketim alanları ve son yıllarda cevizin insan sağlığına yararlarından bahsedilmekte. Bu özellikle de ön plana çıkarılmakta. Böyle olunca da haliyle de tüketimler artıyor. Badem de ceviz de bu açıdan önemli. Ceviz özellikle kolesterol açısından, doymamış yağ açısından önemli olduğundan bu konuda önemli bir türümüz.
CEVİZ VE BADEM PLANTASYONLARININ SAYISI ÇOK ARTTI
Bademciliğe özel ilginin olmasının bir nedeni de özel ağaçlandırma kanununun çıkarılmasıyla başladı. Daha doğrusu önce bu kanunda sadece 5’inci ve 6’ncı sınıf toprakların özel ağaçlandırma yoluyla ağaçlandırılarak gerek toprağın verimli hale getirilmesi, gerekse odun dışı ürün olarak köylülerin geçimini sağlamak için çıkarılmıştır. Daha sonrasında bunlara bazı meyve türleri de ilave edildi ki bu meyve türlerinin başında zeytin, badem ve ceviz yer almakta. İşte bununla birlikte özellikle ceviz ve badem plantasyonlarının sayısı çok fazla arttı.
YAPIYAN YANLIŞLAR SORUNLARI BERABERİNDE GETİRDİ
Ama ne yazık ki bunlar yapılırken birtakım yanlışlıklar yapıldı ve beraberinde bir takım sorunlar ortaya çıkmaya başladı. Bu nedenle yapılan dikimlerin hepsi doğrudan üretime geçemiyor maalesef. Genel olarak yapılan yanlışlıklara baktığımızda derin toprak seçilememesi, kayalık marjinal arazilerde bu konuda ısrarlı olunması, su kaynağı konusunda yeterli arayışın içine girilmemesi, rakım ve bitkinin türe özgü olmaması; yani her yerde badem ya da ceviz yetiştiremeyiz. Buna bağlı olarak yanlış anaç ve çeşit seçimlerinin yapılması, sonrasında dikim süresinde derin dikim ve fidan sonrasında da plantasyon sonrasında da fidan bakımında ve yetiştirmede bir takım yanlışlıklar yapılması bu sorunları ortaya çıkardı. En önemli sorunlardan bir tanesi de bu mevzuat gereği tahsisin yapılmasından sonra hemen arazilere dikim yapılması. Buna bağlı olarak da özellikle meşe mantarıyla bulaşık olan topraklarda dikim yapılması nedeniyle hemen bazı hastalıkların yoğun olarak ortaya çıkması gibi bir sorunla karşılaşıldı.. Ama bunun kanun gereği olması gerekiyordu ve tabi bu işler Orman ve Su İşleri Bakanlığı tarafından yönetiliyordu. Tarım Bakanlığı ile Orman Bakanlığının bazı konularda farklı bakış açılarının bulunması farklı eylem planlarının yapılması nedeniyle bu sorunlar ortaya çıktı. Ama artık Tarım ve Orman Bakanlığı birleştirildiği için belki bundan sonraki aşamada mevzuatta bir değişiklik yapılarak farklı yollara gidilebilir.
HEM CEVİZ HEM DE BADEM ÜRETİMİ ARTTI
Bu tesislerle ceviz ve badem ön plana çıkan ürünlerden ikisidir. Her ikisi de Anadolu’nun anavatanıdır ve bu nedenle de çok fazla tür zenginliğimize sahibiz. Cevizle ilgili olarak İran cevizi ya da İngiliz cevizi gibi değişik terimlerle de karşılaşabiliyoruz. Bunun orijinle ilgisi yok, sadece yurt dışında verilen isimler ve bizim gerçek kullandığımız cevizden bahsediliyor bu terimlerle de. Şimdi bu artışlarla Türkiye’de bademde de cevizde de büyük artışlar olduğunu bahsetmiştim. 2000 yılında badem üretimimiz 42 bin tondu. 2010’lardan itibaren ağaç varlığında daha büyük bir artış olduğunu görüyoruz ve özellikle de meyve vermeyen yaştakiler, yani yeni dikimlerden bahsediyoruz. Sonuçta da 2017’ye geldiğimizde 2000 yılında 42 bin ton olan badem üretimimiz 90 bin tona ulaştı. Benzer durum ceviz için de geçerli 2000 yılında 116 bin ton olan üretimimiz 2017 sonunda 210 bin tona ulaştı ve ağaç sayılarındaki artış da büyük oldu. Burada bademde de cevizde de ağaç varlığındaki artış oranında üretimdeki artışı ne yazık ki yakalayamadık.
SORUNLARI ÇOK İYİ BİLMELİYİZ
Bunların nedenlerinin başında yanlış ekolojilerde bu işleri yapılmasından kaynaklı. Burada bademde en büyük sorunumuz ilkbaharda meydana gelen donlardan kaynaklanmakta. Cevize baktığımızda ise daha serin ve nemli iklimlerden hoşlanmakta. Ülkemizde hemen hemen her yerde yetiştirilmektedir. Cevizin biliyorsunuz kerestesi de değerli Kerestecilik amaçlı ceviz yetiştiriciliği de yapılıyor. Fakat kereste için yetiştirilen cevizin türü farklı, bu nedenle meyvesi için yetiştirdiğimiz ağaçları kereste için kullanmamamız gerekmektedir. Burada bademin iki türlü değerlendirilmesi var ülkemiz için. Birisi bilindiği gibi çağla badem olarak bahar aylarında değerlendiriyoruz ki bu da üreticimize ek bir getiri sağlamaktadır. Burada hem bademde hem de cevizde birkaç özelliğinden bahsetmek istiyorum. Bunlar bizim için neden önemli? Mesela kazık kök yapan meyve türümüz badem de, ceviz de. Bunu neden bilmemiz gerekiyor? Toprak seçimi açısından önemlidir. Derin toprakları seçmediğimiz için burada sorunlar yaşıyoruz. Bu nedenle mutlaka derin toprakları seçmemiz gerekiyor. Badem de çiçek tomurcuklarımız 1 yaşta dallarda meydana geliyor. Bunu bilmemiz neden önemli? Doğru budama yapabilmemiz için önemli. Eğer biz bunu bilmezsek budama sırasında 1 yaş dalları ağaçtan budarsak meyve alacağımız dalları uzaklaştırmış oluruz. Bu nedenle bu önemli.”
