Tabi ki şaşırılacak, bu kadar da olmaz denilecek bir olay. Cuma günü piyasaların kapandığı saatlerde partili cumhurbaşkanı Erdoğan tarafından KHK’yla TCMB Başkanı Murat Çetinkaya görev süresinin dolmasına 10 ay kala görevden alındı. Bu 12 Eylül sonrası istifaya zorlanarak istifa eden Merkez Bankası başkanını saymazsak ‘ilk kez’ Merkez Bankası Başkanı’nın görevden alındığına Türkiye ve tabi uluslar arası finans piyasaları tanık oldu.
Hayret ettik, ama şaşırmadık! Olmaz, olamaz, bu da olmamalı denilen o kadar olmaması gereken oldu ki…
Çünkü ‘Tek adam’ veya ‘Türk Tipi Başkanlık’ denilen tam da budur. Seçimler sonrası sistem tartışmalarının arttığı bir dönemde MB Başkanının görevden alınması dikkatleri bir kez daha sisteme yöneltecektir.
Hafta sonunun en sıcak konusu MB Başkanı’nın görevden alınmasıydı, gözler pazartesi-bugün ne olacağına çevrildi. Sadece ekonomi çevreleri değil, ekonomi çevreleri dahil herkes tedirgin; döviz tekrar fırlarsa… tedirgin olan piyasaların tedirginliği daha da artarsa… güvensizlik nedeniyle yatırım yapmaktan çekinen yabancı piyasaların tedirginliği artarsa…
Merkez Banka’larının bağımsızlığı esastır. Diğer kurumlardan farklı, kendi yasası vardır. Atama usul ve esasları MB yasasına göre düzenlenir. Bu görevden almayla MB’nin TCDD gibi herhangi bir kamu kurumundan farkı olmadığı.
Merkez Bankası yasasına aykırı olarak, OHAL de çıkarılan 375 sayılı KHK’ya dayandırılarak ‘’Cumhurbaşkanınca süreli atanan üst kademe kamu yöneticileri, ilgili kanunlarda öngörülen görevden alma gerekçeleri yanında kurumsal hedeflere ulaşılamaması nedeniyle de süreleri tamamlanmadan görevlerinden alınabilirler.’’
Herhangi bir kamu kurumu gibi, ‘kurumsal hedeflere ulaşılamadı’ diye MB Başkanı görevden alındı. Hukukçular görevden almanın hukuksuz olduğunu, görevden alınan Murat Çetinkaya’nın yargıya başvurursa, yargının göreve iade edeceği, iki başkanlı bir MB olma ihtimalini savunuyorlar. Görevden alanların umudunun ise Murat Çetinkaya’nın göreve iade için dava açmayacağı beklentisinde oldukları. Dava açar mı, dava açacağına pek ihtimal verilmiyor. Artık üst düzey kamu görevlilerinin anlayışı; beni buraya siyasi iktidar getirdi, istediği an alabilir kabulü içinde. Bugün görevden alınan Murat Çetinkaya’nın göreve gelirken de özel yasa çıkarıldığı da sır değil. Görevden alınma gerekçeleri arasında parti kuracağı sıkça konuşulur hale gelen Ali Babacan’a yakınlığı sebep olabilir iddiaları da var.
MB Başkanı üzerinde uzun süredir damat bakan Berat Albayrak ve Erdoğan tarafından ‘istifa’ etmeye zorlandığı, istifa etmediği için görevden alındığı iddiaları.
Yasasına aykırı şekilde görevden alma kadar, görevden alınma gerekçeleri de ilginç! Deniyor ki ‘kurumsal hedeflere ulaşılamadığı’ için. Gerekçe bu ise daha birkaç gün önce damat bakan Berat Albayrak; bütün ekonomik hedeflerimize ulaştık, enflasyon önümüzdeki günlerde tek haneli rakamlara düşecek açıklaması nereye konulabilir.
MB yasasını yok sayan bir uygulamayla görevden alma kadar, Erdoğan tarafından görevden alma gerekçesi kaygıları artıran bir gerekçe. Neymiş görevden alınma gerekçesi; gerekeni yapmadı. Kendisine defalarca ‘Faiz düşerse enflasyon düşer, faizi indir’ dedik yapmadı, ‘aynı kulvarda değildik…’
Bilindiği gibi Erdoğan’ın kendine göre ekonomik tezi; faiz sonuç değil sebeptir, faiz inerse enflasyonda iner. Bu tezini uluslararası finans toplantılarında dile getirmiş kabul görmemiş biraz müstehzi karşılanmıştı!
Erdoğan’ın işsizlik sorununa çözüm önerisi olarak da iş dünyasına talimat vermişti; her işveren iki kişi işe alsa işsizlik sorunu çözülür… iş dünyası da söz vermişti ama olmadı, ekonominin şartları ‘talimatın’ yerine getirilmesine müsaade etmedi!
Keşke Erdoğan’ın gönlünden geçtiği kadar kolay olsa, bir talimatla; faiz, enflasyon, döviz düşse, işsizlik azalsa… ihracat, üretim, milli gelir artsa; nasıl da güzel olur!
Yeni atanan MB Başkanı Murat Uysal ‘fiyat istikrarını sağlamaya odaklı para politikası araçlarını bağımsız bir şekilde uygulamaya devam edeceğini’ açıkladı. Bağımsız bir şekilde uygulamaya! Erdoğan’ın talimatlarını yerine getirmeyecekse giden niye gitti…
Ezcümle, şaşıranlara şaşmak lazım; halk seçmişse, seçilen istediği gibi göreve getirir, görevden alır. Yasa engelse, yasayı değiştirir, o da olmazsa KHK ile yapar. Sonuçta, seçilen halka hesap verecek; atananlar da yasaya bakmadan seçilenin talimatlarını koşulsuz yerine getirecek, getirmezse gidecek…
