Dünya Ekonomik Forumunun (WEF) yayınladığı küresel rekabet endeksi adlı bir raporu bulunuyor. Bu rapor en son 2020 yılında yayınlanmış. Raporun insan kaynağı (humancapital) adlı bölümünde küresel olarak insan kaynağı yönetimindeki önemli konular vurgulanmış.
Buna göre dünyada genel olarak en çok dile getirilen konu “yetenek açığı”. Yetenekten kastedilen yapılması arzu edilen işle ilgili ihtiyaç duyulan “beşerî sermaye”. Rapor bu açığın modası geçmiş “eğitim sisteminden” kaynaklandığını belirtiyor. Yani dünya genelinde mevcut eğitim sistemleri ekonominin ihtiyaç duyduğu insan gücünü yetiştiremiyor. Yetenek açığını besleyen bir diğer konu işgücünün mobilitesinin henüz istenilen seviyede olmaması. Bu demektir ki global işgücü mobilitesini artırıcı yasal ve teknolojik kolaylıklar artacak. Bu Türkiye gibi yetenek açığını daha fazla hisseden ülkeler için “özel tedbirler” alınmasını gerekli kılıyor.
Yetenek açığı konusunda en çok öne çıkan yetenek setleri dijital yetenekler. Yani yazılım ve IT teknolojisi alanında dünya genelinde daha yoğun bir eksiklik var. Bu durum bu grubun ücretlerine, pazarlık güçlerine ve globalmobilizasyonlarına da yansıyor. Ayrıca mesleki eğitim politikalarında bu konuya özel bir önem atfetmek gerekli oluyor. Rapora göre dünya genelinde mesleklerin % 32si otomasyonla ortadan kalma riskine sahip ve dijital yeteneklerdeki düşüklük işgücü için bu riski artırıyor.
Raporun en önemli tespitlerinden birisi genel olarak bir “liderlik ve yönetim” problemine işaret etmesi. Rapora göre gelişmiş ekonomilerde ücret ve verimlilik ilişkisi ortadan kalmış durumda. Teşvik ve ödüllendirmeler doğru ve verimli yönetilmiyor. Aynı işyerinde farklı işler arasındaki ücret uçurumları artmış durumda. Dünya genelinde meritokrasi (liyakat) konusunda bir gerilemeden bahsediliyor. Yönetim ve firmaların farklı yetenekleri yönetmek ve ödüllendirmek konusunda başarısız olduğunun tespiti yapılıyor.
Liyakatsizliğin yanı sıra ortaya çıkan farklı meslek ve yetenek ihtiyaçları doğrultusunda işgücünü (beceri hatırlatma) reskilling ve (beceri yükseltme) upskilling ile yeni ekonomiye uyumlu hale getirmek konusunda ülke yönetimlerine çağrıda bulunuluyor.
Raporda kamu istihdamı yerine küçük ve orta ölçekli işletmeleri ve yeni girişimleri desteklemenin ve geleceğin mesleklerine yönelik kalite odaklı staj ve işbaşı eğitim programlarını yaygınlaştırmanın yeni ekonomiye geçişteki önemi vurgulanmış.
Kariyerinin ortasındaki kesimler için yetenek hatırlatma ve yükseltme konularının kamu kaynaklı programlarla desteklenmesi ve işverenlerin eğitim politikalarıyla yönlendirilmesi, ayrıca adil ücret ve liyakat sistemleriyle beşerî sermaye değerini geliştirmeye yönelik yatırım yapan çalışanların teşvik edilmesi raporda tavsiye edilmiş
Beşerî sermaye geliştirme programlarının aktif işgücü piyasası politikalarına göre şekillendirilmesi yeni jenerasyonların emek piyasasına donanımlı bir şekilde başlamalarının garanti edilmesinin önemi vurgulanmış. Bu yapılırken otomasyonla ortadan kalkma riski yüksek sektörlerde çalışan işgücüne yoğunlaşılması önerilmiş.
Raporun en önemli önerilerinden biri yarının dünyasında ihtiyaç duyulacak bilgi ve tecrübelere göre eğitim müfredatlarının içeriğinin güncellenmesi ve bu yönde yatırımların genişletilmesi. Eğitim politikalarını yapanlara inovatif düşünme, yaratıcılık ve kritik düşünme becerisi gibi özellikler kazandırmaya dönük müfredatlar geliştirilmesinin hem istihdamla hem de geleceğin “doğru” vatandaşlarının geliştirilmesindeki rolü vurgulanmış.
Son olarak çalışma hayatını düzenleyen yasaların yeni ekonominin ihtiyaç ve gereklerine ve yeni işgücünün çalışma koşullarına uygun şekilde gözden geçirilmesinin önemi vurgulanmış.
Rapor aslında hem ülke olarak hem de iş dünyası olarak ödevlerimizi özetliyor. Yarının dünyasına hazırlanmak için gecikmeden kamu, özel sektör ve sivil toplum olarak çalışmalara sistematik ve ortaklaşa başlamak gerekiyor.
